Høgare rop om makspris på straum

Hopp til innhold

Hittil i år har krava om makspris på straum kome frå fløypartia Frp og Raudt. No kjem ropet også frå regjeringa sine allierte.

Sist ved fylkesordførar i Vestland, Jon Askeland (Sp), som viser til «ekstreme prisvariasjonar» i sitt eige fylke.

I førre veke passerte straumprisen 4 kroner per kilowattime sør i fylket. Nord i fylket var den tilsvarande prisen om lag 2 øre.

– Eg er samd med Jon, seier Per Atle Kjøllesdal (Sp), som er ordførar i Stryn kommune.

Allereie i januar tok partikollega Olaf Lundteigen (Sp) initiativ til makspris, og i førre veke opna fylkesleiar i Møre og Romsdal Senterparti for at straumprisen er best tent med å bli politisk vedteke framfor marknadsstyrt.

– Vi må vi finne tiltak som treffer dei som treng det mest, uttalte Marit Nerås Krogsæter til Sunnmørsposten.

NRK har i tillegg vore i kontakt med stortingsrepresentantar frå Senterpartiet som «ikkje vil sjå bort frå bruk av makspris» (sjå faktaboks).

– Vil ikkje sjå bort frå bruk av makspris

Erling Sande, stortingsrepresentant for Sp

– Eg har stor forståing for Jon Askeland sitt utspel – som fylkesordførar i Vestland ser han svært godt kva konsekvensar dei høgre kraftprisane har for folk og næringsliv på store delar av vestlandet. Makspris er mellom dei tiltak regjeringa har bede om vurderingar av, men det kan også vere andre tiltak som er dei rette. Så den kunnskapen som regjeringa hentar inn no vil vere viktig for å finne målretta tiltak.

Ole André Myhrvold, stortingsrepresentant for Sp

– Eg vil ikkje sjå bort frå bruk av makspris, men det er ein av fleire ulike verkemiddel inkluderte ei vidareføring eller ein justert modell med dagens straumstøtteordning. Situasjonen vi opplever med låg magasinfylling og rekordhøge straumprisar må taklast offensivt. Folk og næringsliv skal ha visse for at vi har nok straum og at staten stiller opp på ein måte som gjer at rekninga ikkje blir uforholdsmessig høg. Straumstøtteordninga vi har hatt fram til no er til evaluering, og samtidig blir greidde ut andre ordningar som makspris. Kraftmarknaden er komplisert, og det er viktig at vi har eit godt grunnlag på plass slik at vi kan ta avgjerder som ikkje får utilsikta negative konsekvensar for forsyningstryggleiken og den nasjonale beredskapen.

Ordførar i Etne kommune, Mette Heidi Ekrheim (Sp), foreslår ein mellombels maksimalpris på 45 øre per kilowattime til sluttbrukarane.

– Dersom det er snakk om ein varig makspris, er det ei samansett problemstilling som må utgreiast grundig, seier ho til NRK.

Tysdag auka presset ytterlegare

I dag dekkjer staten 80 prosent av straumprisen som overstig 70 øre per kilowattime (utan moms) – inntil eit forbruk på 5000 kilowattimar.

– Dagens nivå er heilt uakseptabelt for innbyggjarar og næringsliv

Trygve Skjerdal (Sp), ordførar i Aurland kommune

– Det er lett å støtte kravet om makspris på straum. Ideelt sett burde straumprisen vore tilnærma lik for all i landet. Det ville gitt føreseielegheit og ein lettare kvardag for alle, samt betre og like konkurransevilkår for næringslivet. For oss som ikkje kjenner mekanismane godt, ser det ut som om kraft er blitt ei rein spekulasjonsvare som produsentar og omsetjingsledd gjer store pengar på. Så ja, eg støttar kravet om makspris på straum. Ein kraftmarknad meir styrt gjennom politiske retningslinjer og vedtak burde prioriterast framfør rein marknadsstyring.

Anders Vatle (Sp), ordførar i Eidfjord kommune

– Kraftforsyning og straumprisar er eit nasjonalt ansvar og eg meiner det framleis må takast nasjonale grep når det ikkje ser ut til å verta ei snarleg normalisering av prisane. Det norske samfunnet er særs avhengig av straum, ikkje alle har moglegheit til å leggja om forbruksmønsteret når me ser dei høge prisane me no har i Sør-Noreg. Det er gjort ein god jobb med å utvikla system for dagens straumstøtte. Ved å vri på prosentsatsar, innslagspunkt og kven som er omfatta bør det vera enkelt for bransjen å tilpassa det til nye stortingsvedtak. Eg ynskjer at risikoen for høge straumprisar skal liggja hjå staten, og at ein ikkje pålegg aktørar å selja straum med potensielt tap.

Siri Blichfeldt Dyrland (Sp), ordførar i Midt-Telemark kommune

– Eg er samd i utspelet frå Askeland om makspris. Tilstanden er no endå meir alvorleg enn han var i januar. Så høge prisar er både usolidarisk og konkurransevridande. At det skal vere så ulike straumprisar internt i eige land er urettferdig og heilt uforståeleg. Som senterpartist har eg heile tida meint at Noreg må ha kontroll over eigne naturressursar. Vi er eit langstrekt land med eigne utfordringar knytt til geografi, natur og klima. Mange kommunar har gått med på å byggje ned eigen natur for å sikre rimeleg kraft til folk og bedrifter. Dette er ein samfunnskontrakt som regjeringa må sikre.

Per Jarle Myklebust (Sp), ordførar i Gloppen

– Eg er usikker om makspris på straum er rett tiltak. I tilfelle så bør det vere eit tidsavgrensa tiltak for å dempe dei unormalt høge prisane i sør. På sikt må ein derfor få kraftmarknaden på rett kjøl igjen. Etter mitt syn er det tre grep som då må prioriterast: (1) Få fortgang i opprusting av nasjonalt overføringsnett; (2) Få regulert straumeksporten slik at nasjonal forsynings tryggleik vert eit nasjonalt krav; (3) Når ein skal få ein rettferdig straummarknad må også dei store forskjellane i nettleige mellom distrikt og by utjamnast. Med rette grep vil ein på sikt få straum prisar som hushaldningar og næringsliv er tende med og som også gjer utbygging av grøn energi mogeleg i heile landet. Til dømes vil ein straumpris mellom 35 og 60 øre/kw stette alle desse omsyna.

Magnhild Eia (Sp), ordførar i Lund kommune

– Eg deler intensjonen til Askeland, at det må etablerast ordningar og rammar som kan skape føreseielegheit rundt den belastninga det er med eskalerande straumprisar både for forbrukarar og næringsliv. Når det er sagt, vil eg samtidig vere veldig tydeleg på at det ikkje kan vere ordførarane som skal diktere kva som er den beste løysinga, og som totalt sett vil gagne landet. Dette fordi det ser ut til å bli eit fenomen som ikkje er forbigåande med det aller første. Vi må ta oss tid til å få greidd ut skikkeleg kva som er den kloke tilnærminga til denne problemstillinga, slik at vi ikkje «ber ved til bålet», altså stimulerer inflasjonen ytterlegare med følgjande kraftige rentehemningar.

Asbjørn Birkeland (Sp), ordførar Sauda kommune

– Eg vil vere varsam med å konkludere på om makspris er løysinga. Eg veit regjeringa utgreiar fleire alternativ her, og det er fleire omsyn å ta. Men ei styrking av straumstøtteordninga bør ein vurdere, absolutt. Eg trur ikkje det er ei enkel løysning for å få prisane ned og å sikre nok kraft til befolkninga, industri og næringsliv. Ein må gjere ein kombinasjon av fleire ting. Me må få ei regulering av eksporten gjennom kraftkablane til utlandet, byggje ut ny kraft i Noreg og byggje eit straumnett som jamnar ut prisforskjellane mellom landsdelane. Norsk industri, spesielt i sør-Noreg der prisane tek heilt av no, må sikrast endå føreseieleg rimeleg kraft i framtida.

Anita Husøy Riskedal (Sp), ordførar i Hjelmeland kommune

– Eg er positiv til at vi må utvikle den straumstøtteordninga vi har per i dag, enno meir i retning av ein fast makspris. Altså må kompensasjon over t.d. 70 øre vere 100 prosent. Når det kjem til alternativ to, som er å påleggje straumselskapa ein makspris for kva dei kan selje for, så er eg meir skeptisk. Det må i tilfelle greiast ut grundig først, så vi ikkje endar opp med utilsikta skadeverknadar. Uansett kva ordning ein landar på, så må noko gjerast både på kort og på lang sikt, for dagens nivå er heilt uakseptabelt både for innbyggjarar og for næringsliv.

Sara Hamre Sekkingstad (Sp), ordførar i Alver kommune

– Eg er samd i at det må på plass nye tiltak. Som ordførar vert eg kontakta av næringslivet som lenge har slite med dei høge straumrekningane, og det same gjer innbyggjarane. Eg veit ikkje kva tiltak som vil hjelpe mest, men noko må gjerast med straumsituasjonen. Slik det no er innretta, er ikkje ei løysing for framtida.

Kjetil Slettebø (Sp), ordførar i Bjerkreim kommune

– Løysinga er ikkje ein makspris. Løysinga ligg i å løyse problemet som er oppstått i Sør Noreg, altså utvekslinga til kontinentet. Vi må ikkje komme i ein situasjon der industri, hushald og landbruk ikkje blir stimulerte til å gjere Enøk-tiltak og investeringar i fornybar energi fordi regjeringa tek rekninga. Det vil ikkje vere ei berekraftig varig løysing.

Ropet frå grasrota i Senterpartiet kjem på toppen av eit gryande opprør i Arbeidarpartiet. Tysdag ettermiddag vart fleire Ap-ordførarar invitert til eit digitalt møte med regjeringa.

Tidlegare på dagen auka presset ytterlegare då leiarane i to LO-forbund sa at regjeringa «først som sist» må innføre «totalpris» (ein nyanseforskjell frå makspris).

I juni sa LO-kongressen nei til pristak på straum.

Frankrike innførte ein slags makspris på straum i oktober i fjor. Det same har Storbritannia gjort.

Kjell Ingolf Ropstad (KrF) har teke til orde for ein makspris på 50 øre per kilowattime.

Støre: – Vektige grunnar mot makspris

Statsminister Jonas Gahr Støre (Ap) uttalte måndag at han berre aller nødigast vil gripe inn i kraftmarknaden.

Til NTB sa han at han «forstår at makspris kan verke forlokkande», men at det er «ganske tunge» og «vektige grunnar» til ikkje å innføre ei slik løysing.

– Vi kan ikkje regulere kraftnæringa slik at vi kvar dag og kvar time kjem under ein makspris vedteke i Stortinget. Drifta av 1000 kraftmagasin påverkar prisane. Vi kan ikkje ha 1000 politiske vedtak om korleis desse skal styrast til kvar tid, sa Støre i midten av juli.

– Ikkje eit treffsikkert tiltak

– Regjeringa vurderer ei rekkje foreslåtte tiltak, som til dømes makspris på straum. Samtidig har regjeringa vore klar på at det er mange ulemper knytt til eit slikt forslag, og vi trur i utgangspunktet ikkje at dette er eit treffsikkert tiltak.

Ein makspris kan til dømes bidra til å redusere verdien av å spare vatn i vassmagasina til kraftverka. Dette vil igjen kunne svekkje forsyningstryggleiken og kan auke sjansane for periodar med rasjonering av straum.

Vi treng langsiktige, permanente løysingar for straummarknaden, og regjeringa ønskjer å leggje til rette for eit betre tilbod av fastprisavtalar som kan gi økonomisk føreseielegheit til dei som treng det, på same måte som fastrenteavtalar på lån. Dette vil vere viktig både for hushald og næringsliv.

Kjelde: regjeringen.no

Også direktør i Konkurransetilsynet, Tina Søreide har åtvara mot følgjene av ein politisk definert pris på straumen. Blant argumenta er at selskap kan gå konkurs om utsalsprisen vert lågare enn innkjøpsprisen.

Ikkje desto mindre er makspris blant tiltaka som Olje- og energidepartementet har bede om at vert utforska. Utgreiinga skal vere klar seinare i august.

– Makspris er eit av tiltaka som blir vurdert, med sine fordeler og ulemper. I tillegg må vi få på plass meir langsiktige tiltak for å sikre rimeleg kraft i Noreg i framtida, seier finanspolitisk talsperson for Sp, Geir Pollestad (heile svaret i faktaboks).

– Makspris er eit av tiltaka som blir vurderte

Geir Pollestad, stortingsrepresentant for Rogaland Sp

– Senterpartiet deler definitivt utolmodet med å få gjort noko med dei høge straumprisane. Noreg skal ha låge straumprisar og det skal vere eit konkurransefortrinn for næringslivet og eit gode for innbyggjarane.

Både gjennom den tette tilkoplinga vår til det europeiske kraftsystemet, ukloke avgjerder om å fase ut energiproduksjon i andre land og krigen i Ukraina, så har vi no uakseptable kraftprisar. Senterpartiet har vore kritisk til mykje av den integrasjonen som har skjedd mellom kraftmarknaden i Noreg og Europa.

Gjennom kompensasjonsordninga kompenserer vi ein god del av kostnadene til norske forbrukarar. Det er heilt nødvendig. Når situasjonen no blir meir langvarig, må vi både ta stilling til korleis vi kan halde fram med å støtte privatfolk og om vi også kan og bør gå inn med støtte til næringslivet. Fastpris er eit av tiltaka som blir vurderte – med sine fordeler og ulemper. I tillegg må vi få på plass meir langsiktige tiltak for å sikre rimeleg kraft i Noreg i framtida.

Høgare rop om makspris på straum

Tysdag auka presset ytterlegare

Støre: – Vektige grunnar mot makspris

Vil ha omkamp om makspris på strøm – Konkurransetilsynet advarer

Kraft i Sogn og Fjordane

Regjeringa kritisert for å ha «villeia» om kryptoforbod

Noreg betalar milliardar til EU-fond utan garanti om å få noko i retur

Strøm

Satsing på datasenter gir optimisme

Energi

Koreansk kompetanse kan gi første kjernekraftverk på norsk jord

NRK anbefaler

Foreldrene trodde datteren fikk hjelp: Så ble Sara rusavhengig som 13-åring

Søker vanlig norsk etternavn på Facebook: Får denne advarselen

NRK Vestland

Kontakt

Hjelp

Tjenester

Produksjon

Salg

Tysdag auka presset ytterlegare

Støre: – Vektige grunnar mot makspris

Vil ha omkamp om makspris på strøm – Konkurransetilsynet advarer

Kraft i Sogn og Fjordane

Regjeringa kritisert for å ha «villeia» om kryptoforbod

Noreg betalar milliardar til EU-fond utan garanti om å få noko i retur

Strøm

Satsing på datasenter gir optimisme

Energi

Koreansk kompetanse kan gi første kjerne­kraftverk på norsk jord

NRK anbefaler

Foreldrene trodde datteren fikk hjelp: Så ble Sara rus­avhengig som 13-åring

Søker vanlig norsk etternavn på Facebook: Får denne advarselen

NRK Vestland

Vi arbeider etterVær Varsom-plakatens reglerfor god presseskikk.

Kontakt

Hjelp

Tjenester

Produksjon

Salg

Koreansk kompetanse kan gi første kjernekraftverk på norsk jord

Foreldrene trodde datteren fikk hjelp: Så ble Sara rusavhengig som 13-åring

Vi arbeider etter
Vær Varsom-plakatens regler
for god presseskikk.