Russisk sjakktopp får kjeft etter Mariupol-spøk – legg seg flat

Det var under ei direktesending på nett at Martynov fekk spørsmål av ein annan deltakar «kva den stygge bakgrunnen hans var».

Russaren valde å svare «det er ikkje Mariupol».

Denne uttalen har fått fleire i sjakkmiljøet til å sjå raudt.

– Eg er flau over å vere i Fide som medlem av sjakkforbundet, skreiv Atle Grønn, sjakk- og Russland-ekspert, på sin Twitter-konto saman med ein video av hendinga.

Under Russlands invasjon av Ukraina blei Mariupol angripe av russiske styrker som bombarderte og omringa byen i fleire uker. Det meste av Mariupol blei øydelagt og det er hevda at over 5000 sivile menneske blei drepen.

Beklagar seg

Sjakk- og Russland-eksperten går hardt ut mot handlingane til Martynov.

– Det er uanstendig. Men hovudpoenget er at dette ikkje kan vere ein tilfeldig glipp. Viss ein i 1945 spøkte om holocaust, skjønte folk kva slags person ein stod overfor. Ein russar som i dag spøkjer om bombinga av Mariupol, fortel oss det meste vi treng vite om haldningane til denne personen, seier Grønn til NRK.

Martynov innrømmer overfor NRK at åtferda hans er uakseptabel.

– Eg var gjest på direktesendinga til ein venn. Det var ikkje ein Fide-kanal, og eg representerte ikkje Fide då eg var der, så det er eg som skal svare på dette, skriv Martynov til NRK.

Den juridiske direktøren skriv vidare at han angrar på den upassande spøken.

– Eg kan godt forstå at eg gav inntrykk av å ta lett på dette temaet, noko som langt frå er tilfelle. Eg tek eit sterkt standpunkt mot denne krigen, svarer Martynov då han blir konfrontert med kritikken frå Grønn.

– Eg er flau over at den dårlege vitsen min, forståeleg nok, har såra kjenslene til mange menneske, og eg vil derfor beklage på det sterkaste.

Martynov understrekar at han tok offentleg avstand fra krigen allereie dagen etter han brot ut.

David Llada, pressesjef i Fide, fortel at sjakkforbundet ikkje tek lett på spøken til Martynov.

– Vi har openbert snakka med han då dette vart kjent, sjølv om han ikkje representerte Fide då hendinga skjedde. Han var sjølvsagt allereie fullt klar over kor upassande det var. Vi i Fide veit kva han meiner om emnet, og kollegaene hans veit kvar sterkt han føler for krigen, noko som gjer vitsen endå vanskelegare å forklare.

Kritikk mot Fide

Grønn meiner handlingane til Martynov berre er ein del av eit større problem.

I sommar vart russiske Arkadij Dvorkovitsj på ny valt til Fide-president. Han er tidlegare visestatsminister i Russland. Ifølgje Grønn er det ingen teikn til forbetring.

– Vi såg seinast no denne iranske dommaren, der Fide kjem med patetiske reaksjonar, fortel Grønn.

Episoden sjakkeksperten siktar til skjedde under VM i fischersjakk på Island i oktober. Der stilte den iranske dommaren Shohreh Bayat med ei T-skjorte, med påskrifta: «Women, life, freedom» – «kvinner, liv, fridom»

Toppdommaren har tidlegare uttalt at ho fekk skriftleg beskjed frå den mektige presidenten om å endre antrekket. Iranaren har i ettertid kjent seg pressa ut av Fide.

– Dei avslører haldningane sine og har ikkje moralsk ryggrad, meiner sjakk- og russiskseksperten.

– Eg klarer ikkje å sjå kva Fide gjer for dei ukrainske spelarane, men eg ser kva Fide gjer for russarane, seier han.

Fide meiner dei har gjort alt dei kan for å ta vare på dei ukrainske sjakkspelarane.

Llada trekkjer fram fleire hendingar, mellom anna at Fide utsette lag-VM eit halvt år i fjor, for å lette deltakinga for det ukrainske laget.

Det russiske laget vart ekskludert frå verdsmeisterskapen.

Under VM i lyn- og hurtigsjakk i romjula var det stort fråvær av ukrainske toppspelarar, medan Russland dominerte med breidda si. Det er ein av tinga som får Grønn til å reagere.

– Det er fleire ting forbunda kunne gjort. Dei kan protestere og snakke tydeleg. Fleire europeiske sjakkforbund er overraskande tause, seier Grønn.