Professor feller «juksedom» etter Carlsen-drama – ekspert ikkje overtydd

Niemann var kanskje kjend i sjakkmiljøet frå før, men han vart for alvor eit hushaldsnamn då Carlsen trekte seg frå ei storturnering etter å ha tapt mot amerikanaren.

Fleire sjakkekspertar og stjerner meinte dette var måten nordmannen skuldar Niemann for juks. Dermed var 19-åringen plutseleg midt i søkjelyset.

– Situasjonen er veldig vanskeleg fordi han har vedgått å ha juksa ved fleire høve. Det at det er «fleire gonger» er det store problemet her.

Det seier professor Kenneth Regan til NRK. Han er professor i informatikk og ingeniørfag ved Universitetet i Buffalo i USA. Og i sjakkmiljøet er han høgt respektert.

– Regan er kjend som den store eksperten på datajuks i sjakken. Han er den beste i verda på det, så det er all grunn til å ta det seriøst, seier sjakkekspert Atle Grønn til NRK.

Etter skuldingane mot Niemann, bestemde matematikaren – og sjakkspelaren – Regan seg for å sjekke om det fanst sanning i jukseskuldingane.

Fleire års arbeid

Og det er ingen jobb for kven som helst. Professoren har nemleg analysert alle parti Niemann har spelt dei siste to åra.

– Det er andre stormeistrar som har vore i liknande situasjonar, men dei har aldri fått denne behandlinga. Dei har likevel ikkje fått invitasjonar til dei same prestisjeturneringane som Hans Niemann har fått, seier Regan.

Metoden han har brukt går ikkje på sjakkbasert kunnskap, men er basert på kvantitative dataanalysar av sjakktrekka.

– Eg har faktisk ikkje talt talet på parti. I nokre turneringar er det berre dei TV-sende partia som finst på «The Week in Chess». Det vil seie at eg til dømes får sju av ni parti frå turneringane han har spelt. Eg trur talet på parti ligg på rundt 317, fortel Regan.

Dette er dommen

Etter fleire år med analysar er Regan klar i si sak. Tidlegare har han halde analysane sine for seg sjølv, men etter å ha høyrt ein annan analytikars arbeid på radioen, valde han å publisere sine eigne resultat.

– Kva er dommen din?

– Alt er heilt normalt, seier Regan.

– Alt er heilt normalt?

– Ja, det er så normalt det kan bli.

Men han kan ikkje vere hundre prosent sikker.

Han seier at trass i analyseresultata, er det framleis er fullt mogleg at Niemann kan ha juksa i ei turnering.

Sjølv om Grønn meiner at Regans analysar er seriøse, seier han likevel at metoden han bruker ikkje åleine kan sjå bort frå juks.

– Nei, det trur eg ikkje. Det kan sjå bort frå at Niemann er ein svak spelar som alltid, eller ofte juksar. Men eg trur ikkje metoden er god nok til å overtyde Magnus, seier Grønn.

Umogleg å sjå bort frå juks

For juks i sjakken er ekstremt vanskeleg å oppdage. Særleg om ein ikkje er til stades fysisk på turneringa, ifølgje Grønn. Likevel meiner han at Regans analysar har noko for seg.

– Det er klart at Regans analysar vil vere til støtte for Niemann, og det er absolutt noko Niemann sjølvsagt vil ta imot med opne armar. Det er ei viktig støtte å få, men eg trur kanskje ikkje at det er der Magnus mistenkjer at jukset har gått føre seg, seier Grønn.

For Regans analysar er berre baserte på digitale spor.

– Er det i det heile mogleg å sjå bort frå juks?

– Ein kan ikkje sjå bort frå det. Ein kan verken sjå bort frå det eller bevise at jukset har funnest viss ikkje det er fysiske bevis. For juks kan til dømes vere at ein i publikum har klødd seg bak øyret éin gong i løpet av partiet. Det er jo ingen computeranalysar som kan fange opp det, seier Grønn.

– Magnus har jo sagt dette sjølv, at viss han får jukse éin gong i løpet av eit parti så er det nok til at han blir uslåeleg. Regans metodar er baserte mykje på statistikk og store tal. Og så vil eg tru at det ikkje finst nokon metodar i verda som kan fange opp juks i eit enkeltparti eller ved eit enkelttrekk.