Måken er raudlista – likevel er det lov til å plukke egga

Mange måkebestandar i Noreg er truga.

Gråmåkebestanden i Barentshavet til dømes vurderast som sårbar på raudlista, og redusert med cirka 80 prosent.

Difor er det ikkje lenger lov til å skyte måker.

Men det er likevel lov til å plukke egga. Det meiner fugleelskarane ikkje heng på greip.

Les også Måke skutt med luftgevær – mener media må ta ansvar for å bedre fuglens rykte

– Bør vere ein sjølvfølge

No er det for alvor vår i Noreg. Og eit av vårteikna er måkeskrika.

Men dei vert det færre av.

Mange bestandar er fallande. Til dømes gråmåka er raudlista og det er antatt at tilbakegangen nasjonalt er på 30–50 prosent.

– Mange nordlendingar ventar no på fiskemåka som kjem nordover. Fleire fortel meg at dei er bekymra for korleis det går med ho, fortel ornitolog Martin Eggen i Lofoten.

BirdLife Noreg har i mange år jobba for å stanse sankinga av måkeegg. Dei meiner det må vere eit overskot for at ein skal få sanke av ein art.

– Det bør vere ein sjølvfølge at ein ikkje tek egga i hekketida, seier Martin Eggen, som òg er naturvernrådgjevar hos BirdLife Noreg.

Men kvifor vert det mindre måker?

Mykje handlar om at dei ikkje finn nok mat i havet. Då får dei ikkje fram ungar, fortel Eggen:

Når ei måke mistar eitt eller flere egg, og frå før slit med å finne mat, er det veldig energikrevjande å legge nye.

Det gjer at hekkesessongen blir utsett og storleiken på egga blir mindre.

Det gjer at færre unger veks opp.

BirdLife Norge meiner det legg press på ein art som allereie er i tilbakegang.

– Men det er lang tradisjon for å sanke måkeegg, skal ein berre rive tradisjonen vekk frå folk?

– Om det skal vere ein legitim aktivitet, som ein òg kan drive i framtida, må vi ta omsyn til korleis bestanden er no, seier Eggen.

Forskrifta som seier kva arter ein skal regulere vert revidert kvart femte eller sjette år.

Sidan 2021 har gråmåka vore raudlista. Difor håpa BirdLife Noreg at Miljødirektoratet skulle ta konsekvensane av det.

Viktig tradisjon for mange

Men Jo Anders Auran, seniorrådgjevar i Miljødirektoratet, seier at dei meiner at haustingstradisjonen ikkje påverkar bestanden.

– Den langvarige tradisjonen for sanking av egg har stor betydning for folk fleire stader i landet.

Auran peiker på at det ikkje er noko som tyder på at tilbakegangen hos til dømes gråmåkene kan bli kopla direkte til sanking av egg.

Og han meiner det er berekraftige måtar å sanke egg på:

• Regler for kvar du kan sanke egg frå ulike måker kan du lese her.

Men miljødirektoratet er også uroa for tilbakegangen av måkebestandane. Særleg for bestandar som krykkje og hettemåke.

Sjøfuglen forsvinn frå Lofoten – havtemperaturen får skulda

– Vi gjer ein ekstra innsats inn mot å verne disse i hekketida, i tillegg til å skaffe oss betre kunnskap om påverknad.

Forskar: Bestanden kan tåle moderat sanking

Tycho Anker-Nilssen, seniorforskar frå Norsk institutt for naturforsking (NINA), forstår prinsippet om at raudlista arter bør vere i fred.

Men fortel at det førebels ikkje er nokon gode studiar som viser effektane av eggsanking.

– Ein bør ha belegg for effektane for å bestemme korleis det skal bli regulert. Dersom hausingen er berekraftig er det mindre problematisk, seier han.

Han peiker på at sanketida er meir avgrensa no enn tidlegare. Og trur det nye pålegget om å berre sanke eitt egg frå kvart reir kan vere gunstig.

– I gamle dagar var hausting av måkeegg ein viktig matauk. Då gjorde dei eggsankinga på ein meir forsvarleg måte. Det er i prinsippet det som no står svart på kvitt i reguleringa.

Om ein berre sankar det første eller andre egget tidleg nok, vil måken legge eit nytt egg. Nett som høna gjer.

Då har det truleg lite og seie for bestanden.

Likevel seier forskaren at det står att å sjå om pålegget om å berre sanke eit egg blir følgt.

– Eg har vanskeleg for å forstå at det vil gå. Det skaper utfordringar med tanke på oppsyn, sidan det er vanskeleg å etterprøve kor mange egg som blir sanka.

Anker-Nilssen meiner det kunne vore nyttig med nokre studiar av kva effekt eggsanking faktisk har.

– Men det er som nemnt andre ting enn eggsanking som har vore problema for måkene dei siste tiåra, seier forskaren.

– Vår største livsforsikring

Eggen i BirdLife Noreg meiner det er et alvorleg varsku som bør bekymre oss, når arter som har vore vanlege går tilbake.

– Men måkene er jo veldig irriterande. Kvifor er det så viktig å ta vare på nett dei?

– Vi er fødd på ein planet med mykje liv. Det at vi har mest mogleg intakt natur er vår størte livsforsikring, seier Eggen og legg til:

– For meg er det ei like viktig verkelegheit som sure huseigarar som ikkje vil at måkene skal hekke nær dei.

Les også Måkemysteriet