TITTEL: «Byens spor»
FORFATTAR: Lars Saabye Christensen
FORLAG: Cappelen Damm
Dette er nemleg hausten då ei rekkje etablerte forfattarar slår til og skriv seg opp mot sitt beste. Eg nemner i fleng: Herbjørg Wassmo, Jan Kjærstad, Carl Frode Tiller, Tore Renberg og no Lars Saabye Christensen. Fenomenet spreier seg altså over to generasjonar, og felles for alle er at dei ikkje går over til noko heilt nytt, men at dei på kvar sitt vis er høgst attkjennelege og fleire grip tilbake til slikt dei har gjort for lenge sidan.
Dette er på ingen måte ei åtvaring mot fornying, men meir ei konstatering. Så når Lars Saabye Christensen opnar romanen «Byens spor» på denne måten: Kirkeveien begynner på Frogner plass, der trikken svinger østover mot Elisenberg og Solli, ja så skriv han seg inn i denne rekkja.
For Kirkeveien og nærområda er eit kjent landskap for Saabye Christensens lesarskare. Her har mange av personane hans vakse opp under til dels krevjande forhold.
Det er noko med Jesper
Det er Jesper denne gongen. Han er sju år, det er like etter krigen, far arbeider i reklamebyrå, mor er heimeverande og arbeider frivillig i Røde Kors, avdeling Fagerborg.
Men så er det fars stadige turar på Bristol, Bris blant den indre kjernen, og så er det den tungt sørgjande enka i etasjen over, og det er sonen til slaktaren som kom under trikken og miste høyrselen. Noko er det med alle. Først og fremst er det noko med Jesper, og igjen, her er vi i kjent terreng i meir overført meining: Å gje personane heilt spesifikke trekk, er nemleg eit kjenneteikn ved denne forfattaren: Éin er kortvaksen, ein annan er skalla og så vidare.
Jesper skil seg ikkje ut fysisk. Men det er noko med han. I dag ville han truleg blitt diagnostisert som lettare autistisk eller noko i den retninga. Huslegen kallar han følsom.
Kunsten ligg i detaljen
«Byens spor» leikar ikkje etterkrigstid, men han leikar med denne tida. Her er alt på plass: eksteriør, interiør, gjenstandar, levemåtar, normer, store saker, små saker og det ein ikkje snakkar om. Og ikkje minst talemåtar og sjargong, eller jargon som det truleg ville heitt på den tida, slikt som striskjorte og havrelefse, ålbings og det meir gåtefulle kola vippen.
Det er alt dette som er romanen: Ei tid, og ei gruppe personar som lever heilt vanlege og heilt unike liv. Små hendingar i den store samanhengen er store hendingar i den vesle: Eit dødsfall, eit bryllaup, ein sommarferie, pengesorger, hjartesorg, ei ny søster, aktivitetane i Røde Kors, der dei samlar inn pengar, lagar matpakker og reiser på tur med dei gamle.
Eit godt spor
Forfattaren greier å skape ein nerve i dette heilt vanlege, som gjer at det kjennest som djupt relevant å få vite kva enkefru Vik føler når ho blir invitert på restaurant av ein litt for ivrig enkemann. Slik opnar romanen opp for ei av dei edlaste sidene ved skjønnlitteraturen: nemleg vår evne til å leve oss inn i og føle med andre menneske. Alle har sitt å stri med, ikkje minst Jesper som eg er nokså sikker på å møte att i ei anna bok.
Det har hendt at eg under lesinga av tidlegare romanar av Lars Saabye Christensen har støytt mot ein type maniert og melankolsk tilnærming som trass i all eleganse har vore irriterande. Ikkje så denne gongen. Her er han på sitt beste. Måtte han bli verande her framover.
- Fleire bokmeldingar fra NRK:
«Skada gods» av Tore Renberg: Når Renberg for tredje gong inviterer oss med på tokt med Hillevågsgjengen, gjer han det etter prinsippet more is more. Det sit som eit skot.
«Penelope er syk» av Ole Robert Sunde: Umiskjennelig sansende, strømmende og intenst oppmerksom på detaljene, raus i assosiasjonene. Slik kunne vi si at vi står overfor en typisk Sunde-tekst, hvilket vi også gjør, men her er også noe eget som bare denne romanen har. En forventet sorg, uomgjengelig smerte, et tap som ennå ikke er utløst.
«Lasaruseffekten» av Tom Egeland: Han kan dette. Kanskje er han til og med best i sjangerklassen. Han er, sant å si, et forbausende oppkomme av «nye» manuskripter å lete etter, flere forsvunne papyrusruller.
