Staten vil ikkje reversere omstridd turnuskrav

– Vi jobbar systematisk med forslag til korleis vi kan forbetre fastlegeordninga, men vi kan ikkje løyse det ved å lempe på kvaliteten til spesialistutdanninga, seier statssekretær i Helse- og omsorgsdepartementet, Ole Henrik Krat Bjørkholt (Ap).

Med det parkerer han håpet til den danske legen Abdinasir Hussein, som jobbar som lege i Førde. Enn så lenge.

For i mai er det slutt.

Forklaringa er ein ny regel frå 2019 som ikkje godtar hans danske turnusteneste, men krev at han også gjennomfører ein norsk turnus.

– Eg tykkjer det er rart når vi samstundes snakkar om ei fastlegekrise, seier han.

NRK har dei siste vekene fortalt om fleire danske legar som vurderer å flytte eller allereie har reist attende til heimlandet på grunn av det nye kravet.

– Absurd og eit eksempel på at styresmaktene ikkje forstår kva det er bruke sunn fornuft, seier Jørgen Skavlan, også kjent som «Noregs mest populære fastlege».

I alt er det 28.659 yrkesaktive legar i Noreg under 70 år (per 20. april 2020). Nesten halvparten av desse (43,5 prosent) er utdanna i utlandet.

Kan vere i strid med EØS-avtalen

Regelendringa er motivert av eit ønske om å heve kompetansen blant legar i spesialisering «sidan kommunane må yte meir komplekse helse- og omsorgstenester».

Men motstanden er stor, og blant legar i førstelinja vert det hevda at «vi har ikkje råd til å stille slike formalkrav» og at «det beste vert det godes fiende».

Legeforeningen har difor bedt helsemyndigheitene om å endre praksis.

I tillegg til å drive politisk påverknad har dei utfordra departementet på det juridiske grunnlaget for den nye praksisen.

Legeforeningens påstand er at det nye kravet strider med EØS-avtalen om dei fire fridomar.

– Vi registrerer at departementet ikkje kommenterer dette i sitt svar til oss, seier Kristin Kornelia Utne i Legeforeningen.

Departementet, på sin side, meiner dei har drøfta spørsmålet når dei skriv at «dette (er) ikkje eit spørsmål om godkjenning av yrkeskvalifikasjonar, men eit spørsmål om akademisk innpassing.»

Statssekretær Krat Bjørkholt utdjupar:

– Det søkjast ikkje om tilgang til eit lovregulert yrke, men om å kome inn på ein spesiell stad i spesialistutdanninga. Akademisk godkjenning er verken regulert av direktivet eller av EØS-avtalen.

– Dei reelle kvalifikasjonane som skal leggjast til grunn

Hilde Ellingsen, partnar i Advokatfirmaet Lund & Co, er ekspert i EØS-rett.

– Det er klar praksis frå EU- og EFTA-domstolen at kvalifikasjonar erverva i andre EU/EØS-statar skal bli godkjent i den grad dei svarer til det som krevjast i Noreg. Det er dei reelle kvalifikasjonane til søkaren som skal leggjast til grunn, uavhengig av formelle merkelappar, seier ho.

Senioradvokat og EØS-ekspert Dag Sørlie Lund viser til ein fersk uttale frå EFTA-domstolen i den såkalla Lindberg-saka (som gjeld tannlegeutdanning).

– Der går det klart fram at det skal skje ein konkret vurdering i kvart enkelt tilfelle, seier han.

– Og om utdanninga ikkje er lik nok, må staten grunngje kva som eventuelt manglar.

Helse- og omsorgsminister Ingvild Kjerkol (Ap) har tidlegare sagt at ho vil «understreke at denne situasjonen ikkje har oppstått fordi det er tvil om kvaliteten på dei danske medisinutdanningane».

– Respektlaust overfor danske legar

I alt er det 130.000 nordmenn som manglar fastlege, og halvparten av kommunane seier at dei har store utfordringar med å skaffe nok helsepersonell.

Kommuneoverlege i Høyanger, Kristine Brix Longfellow, stiller seg uforståande til det som skjer.

– Her har dei gjort noko som ikkje er gjennomtenkt i ein periode med fastlegemangel. Dette er respektlaust overfor danske legar med god erfaring og kompetanse, seier ho.