Ny kartlegging: Så mykje kostar det å flaumsikre vegane

Med støtte frå PWC har Vestland fylkeskommune for første gong estimert kostnadene ved å sikre den delen av fylkesvegane som er utsett for flaumfare.

Fylkesvegnettet blir gjerne kalla «kvardagsvegane» og knyter saman stort og smått over heile landet. I alt omfattar vegane meir enn 44.000 kilometer.

Til samanlikning er riksvegnettet i overkant av 10.000 kilometer.

Den nye utrekninga baserer seg på NVEs varsemdskart kombinert med vegdatabanken og framskrivingane til Kartverket for framtidig havnivå.

Det som overraska analytikarane var storleiken på rekninga: 38,7 milliardar norske kroner. Berre for vegane i Vestland.

– Det er eit enormt tal. Katastrofalt høgt, seier fylkesordførar i Vestland, Jon Askeland (Sp).

I år fekk dei om lag 800 millionar kroner frå staten til flaumsikring på fylkesvegnettet. Ifølgje Askeland må denne potten «i alle fall tredoblast».

– Eg skjønner at vi ikkje kan få alt på ein gong, men vi har fått ei formidabel klimautfordring med villare og våtare vêr. Det er denne helga ei påminning om, seier han.

– Meir lønnsamt å førebyggje enn å reparere

I mars avdekte Riksrevisjonen store etterslep i førebuingane til eit villare og våtare klima. Dommen var nest sterkaste kritikknivå: «alvorleg kritikk».

Sidan kom ein av dei dyraste naturkatastrofane i Noreg i nyare tid («Hans») og «tvang» fram endå grundigare evalueringar.

I eit felles brev til Samferdselsdepartementet uttrykte eit samla fylkesordførarkollegium uro for «manglande tryggleik og framkomme på fylkesvegane».

Same haust vedtok landsstyret i KS at det er nødvendig med eit «taktskifte» for å styrkje klimatilpassinga.

Bakom song rapporten frå Noregs vassdrags- og energidirektorat (NVE) om at det ville koste omkring 85 milliardar kroner å sikre alle bygg som er utsette for skred, flaum og erosjon.

– Det er samfunnsøkonomisk lønnsamt å førebyggje framfor å reparere skadar. Likevel bruker vi mykje meir på reparasjon enn på førebygging, heitte det i uttalen frå KS.

Dei la til at løyvingane til flaum-, ras- og skredsikringstiltak i regi av NVE «må også omfatta fylkeskommunal infrastruktur».

– Det handlar om at folk skal kjenne seg trygge

I Hurdalsplattforma har regjeringa forplikta seg til å «utarbeida ein heilskapleg og forpliktande plan for fylkesvegane».

Askeland har tidlegare uttalt at fylkeskommunen bør ha ei nøkkelrolle som «totalentreprenør» ved flaumsikring.

Bakgrunnen er rapportar om flaumsikringsprosjekt som blir «kasteballar» i systemet fordi ulike forvaltingsnivå (stat, fylke og kommune) ikkje snakkar godt nok saman.

– Å gjennomføre fysiske sikringstiltak krev éin byggherreorganisasjon. Då har vi betra føresetnadar enn den fragmenterte staten til få ting gjort, seier Askeland.

For å oppdatere kunnskapsgrunnlaget i møte med hyppigare og større flaumar sette Støre-regjeringa i fjor ned ein «Totalberedskapskommisjon».

– Klimaendringane gjer at det er kritisk at vi har gode verktøy for å førebyggje flaum- og skredskadar. Dette handlar om at folk skal kjenne seg trygge, uttalte energiminister Terje Aasland (Ap).

Den ferdige rapporten «No er det alvor – Rusta for ei uviss framtid» tilrådde å styrkje det regionale nivået.

Den same tilrådinga dukkar opp i meldinga «Saman for eit klimarobust samfunn», som no er til behandling hos Stortinget.

– Det er no viktig at meldinga blir følgd opp med konkrete forslag, seier styreleiar i KS, Gunn Marit Helgesen i ei fråsegn.

Ho legg til:

– Etter vår meining finst det allereie nok kunnskap til å handle framfor å måtte vente på fleire utgreiingar.