Trur på null drepne, men ikkje i eiga levetid

– Ein gong i tida kjem vi fram i null drepne og null hardt skadde, seier Hans Olav Hellesøe, som er leiar i ulykkesanalysegruppa (UAG) i region Vest.

Men at han sjølv får oppleve det, er 51-åringen litt i tvil om.

– At det kjem heilt til null er det ikkje sikkert eg får oppleve i mi tid. Men når vi kjem ned i 145 drepne i 2012 og tendensen held fram, så er det slett ikkje utenkjeleg at vi kjem dit, seier Hellesøe.

• LES OGSÅ: Premierer unge gutter på landsbygda om de kjører fint
• LES OGSÅ: Har tru på null drepne i trafikken

Alle data hamnar i ein database

Han leiar ulykkesanalysegruppa som analyserer alle dødsulykkene i region Vest. Saman med fem kollegaer, samt ein lege, går dei gjennom alle rapportane frå ulykkesgruppa og analyserer dei.

Så føreslår dei tiltak og legg data inn i ein database. Alt til internt bruk, for at Vegvesenet skal bli betre på det dei kan gjere betre.

– Viss vi kan få dei som lagar veg til å forstå at dei som brukar vegen ikkje er likt utrusta, så har vi komme langt. Vi må gjere det lett å gjere rett og vanskeleg å gjere feil, seier Hellesøe.

At tala på trafikkdrepne har stupt spesielt siste ti åra, skuldast fleire faktorar. Men det er liten grunn til å så tvil om at det grundige analysearbeidet, følgt av handling i felt, også har bidrege til resultatet.

– Jobben som UAG gjer kan nok ta æra for noko. Mest av alt har vi fått eit anna fokus i Statens vegvesen, seier Hellesøe.

• LES OGSÅ: Mannsdominans i trafikkulykker
• LES OGSÅ: Ungdom frykter ulykker, men dropper likevel å bruke bilbeltet

(Artikkelen held fram under videoen)

Vart formalisert i 2005

Mange vil kanskje seie at det er rart at Vegvesenet, som også har ansvar for å byggje vegar, sjølve skal påpeike til dømes kva som er gale med strekninga dei har bygd, når ei dødsulykke skjer.

Slikt har ikkje alltid vorte godt motteke internt.

– Det er ingen som likar å høyre at ein har gjort noko som ikkje er bra. Spesielt ikkje når det gjeld noko så alvorleg som dødsulykker. Men målet er jo å bli betre, seier Hellesøe.

Han peikar på at før arbeidet med ulykkesanalysegruppa vart formalisert i 2005, handsama ein informasjon om ulykker på ein annan måte, og ein nytta det i liten grad.

– No er vi kjende med ulykkene, og vi kjenner kva faktorar som har medverka til at det vart ei dødsulykke i mykje større grad enn før. Då var dødsulykke meir eit tal enn det er i dag, seier Hellesøe.

• LES OGSÅ: Landets farligste planoverganger
• LES OGSÅ: Nå blir prikkordningen strengere

Kvar trafikkdrepte kostar 30 millionar

Også kampanjane som går på søvn, beltebruk og fart kjem på bakgrunn av data som er analysert av ulykkesanalysegruppa.

I snitt reknar ein med at ei dødsulykke kostar samfunnet om lag 30 millionar kroner. Meir dersom den omkomne er ung, mindre dersom han eller ho er eldre.

Statistikken talar sitt tydelege språk, tala på omkomne i trafikken går ned. I 2011 omkom 168 personar, 40 færre enn året før.

– Pilene peikar rett veg. For nokre tiår sidan var det 60 trafikkdrepne i region vest, no er vi nede i rundt 30. Pila peikar vidare nedover, så det er gledesbodskapen i dette, seier Hellesøe.

Han peikar på at mykje av det som kjem fram etter analysane av dødsulykker, fører til endringar i trafikken, for at ein skal unngå liknande dødsulykker.

– Vi påpeikar ting som er medverkande faktorar til ulykkene. Vi ser at det skjer ting, vi ser at det vert færre drepne og skadde, og det hjelper oss vidare i jobben vår, seier Hellesøe.

• LES OGSÅ: Midtdeleren hindrer fronkollisjoner
• LES OGSÅ: Alkolås kunne reddet liv

Nye og sikrare bilar betyr mykje

Til dømes har mange kryss vorte bygde om til rundkøyringar, ein har fjerna skog som har øydelagt sikt for trafikantane, farten har vorte sett ned og ein har betra asfalt der ein har sett at det kan ha vore medverkande til ei dødsulykke.

– Og så ser vi at nye og sikrare bilar betyr mykje. Vi har ingen dødsulykker der bilar med antisladd-system har vore involvert i i vinter, seier Hellesøe.

Han peikar på at dersom til dømes alle vogntog hadde såkalla ESP-system, kunne mange ulykker vore unngått.

– Ein veit at antisladdsystem hindrar ulykker med mellom 20 og 40 prosent alt etter køyreforhold, det syner god forsking. Då burde jo kanskje dei som køyrer aller mest av alle, ha nettopp det, seier Hellesøe.

(Artikkelen held fram under biletet)

SHT går grundigare til verks

Mange blandar ulykkesgruppa til Statens vegvesen med Statens havarikommisjon for transport (SHT), og einskilde gonger vert ulykkesgruppa feilaktig omtala som havarikommisjonen. Men desse har ingenting med kvarandre å gjere.

– Havarikommisjonen er ein eigen etat som ligg under samferdsledepartementet og undersøkjer ulykker i alle transportgreier. Dei undersøkjer fem til 10 vegtrafikkulykker i året og lagar mykje grundigare rapportar enn det vi har moglegheit til å gjere, seier Hellesøe.

Det stadfestar også avdelingsdirektør i vegavdelinga hjå SHT, Rolf Mellum.

– I motsetnad til Vegvesenet er vi uavhengige på alle måtar, og kan sjå på ulykka med eige mandat, seier Mellum.

SHT vel sjølve kva vegsaker dei vil sjå nærare på, men det ligg nokre kriteriar i botn. Mellom anna kor alvorleg ulykka er, og om det er eit læringspotensial der.

Har eit godt samarbeid

– Vi er ein liten stab med avgrensa ressursar. Vi er fem inspektørari vår avdeling. Sidan våre rapportar skal gjerast offentleg, har vi større krav til forvaltning, og det krev involvering på eit anna plan. Det er mellom anna også årsaka til at våre rapportar tek lang tid. Men dei er grundige, seier Mellum.

SHT kan få hjelp til å innhente opplysningar via ulykkesgruppa, men dei kan også gjere heilt sjølvstendige undersøkingar.

– Vår utfordring er ofte å komme til ulykkene tidsnok. Nokre gonger er vi for seint ute til å få registrert alle spor sjølve. Då må vi få hjelp, seier Mellum.

Han understrekar også at når SHT lagar animasjonar av ulykker, så er det i nokre tilfelle ei beregning eller simulasjon som ligg til grunn. Dette framgår i rapportane.

– Våre animasjonar er bygd på alle tilgjengelege faktaopplysningar, og vi verifiserer alle opplysningar som vi nyttar, seier Mellum.