Aksel (17) kjempar for å ta livet tilbake etter koronavaksinen

– Dei to siste åra har vore brutale, seier Aksel (17).

– Å gå frå å vere ein 15-åring som kjende seg fantastisk, med venner og sjølvtillit, til å føle seg som ein baby som ikkje kunne snakke eller gå ... Det knekkjer deg psykisk, seier han frå stova heime i Fjaler i Vestland.

Tenåringen sit framleis i rullestol og er langt frå frisk.

Men Aksel er likevel betre no enn han var for knapt to år sidan.

Då frykta familien han kom til å døy.

Brukte halvannan time på trappa

Vi skrur tida tilbake til 2. september 2021. Aksel tek Pfizer-vaksinen, slik som svært mange andre born og unge.

Dagen etter blir han sjuk, og det går aldri heilt over.

Aksel hamnar i rullestol og blir nærast fullt pleietrengande.

Familien meiner Pfizer-vaksinen er årsaka til at guten deira fekk livet sitt snudd opp ned.

Helsevesenet har ikkje vore like sikre.

– Det er ikkje mogleg å seie definitivt ja eller nei, har Asle Kjørlaug, fagdirektør i Helse Førde, tidlegare uttalt.

I mai 2022 møtte NRK Aksel og familien hans for første gong heime på Fure i Fjaler.

Då sat Aksel i rullestol og måtte ha hjelp til det meste. Å gå nokre steg på eiga hand var nærast umogleg.

Auga var lyssensitive og han måtte ha solbriller på.

Orda måtte han presse fram, for stemma forsvann nærast i takt med at han blei dårlegare og energien visna vekk.

Å gå opp kjellartrappa kunne gå halvanna time på det lengste. Då måtte han slepe beina etter seg og klamre seg til rekkverket.

Aksel drøymde om å kome seg på skulen att, sykle seg ein tur med venner og berre vere ein vanleg tenåring.

– Vi gjekk frå å ha ein livsglad og frisk ungdom, til ein pleietrengande ungdom, sa mamma Ida Ravnøy Fretland.

Søkte erstatning, har venta i eitt år

No viser kalenderen juli 2023, men utanfor stoveglaset på Fure i Fjaler ser det meir ut til å vere ein grå og hustrig haustdag.

Aksel sit framleis i rullestol, men han kan i større grad bruke krykker.

I tillegg har han fått ein sykkel som han kan ta seg rundt med. Då brukar han armane til å trø med.

Med sykkelen kjem han seg rundt der han vil.

I takt med at energien er på veg oppover, har 17-åringen greidd å vere meir og meir på skulen.

Håpet er å fullføre første året av helse- og oppvekstfag på Dale vgs. til hausten.

Å vere med vener og kjenne på kvardagslivet på skulen har vore veldig viktig. Men han har også følt på blikka frå medelevar når han kjem i rullestolen, og kjenne på at han blir behandla annleis.

Men det ønskjer han ikkje.

– Eg er ein vanleg person, seier han.

Medan han tidlegare måtte presse orda fram, er stemma slik den var tidlegare. Heimetenesta familien har hatt ein periode, har dei ikkje behov for lenger heller.

Aksel får hjelp av fysioterapeut, ergoterapeut og hjelp til å takle dei mentale utfordringane som følger med at livet blir snudd opp ned.

Medan tenåringen og familien kjempar seg tilbake til ein vanleg kvardag att, så kjempar dei også ein annan kamp.

I fjor sommar søkte familien om erstatning for Aksel gjennom Norsk pasientskadeerstatning (NPE).

Dei ventar framleis på svar.

– Det er frustrerande, seier Ida, mor til Aksel.

– Du blir jo usikker når det tek så lang tid. Å gå rundt og vente gjer ting ti gonger verre, legg Aksel til.

Erstatninga kan sikre Aksel ein eigen plass å bu etter kvart, der det er tilrettelagt for han.

– Vi veit ikkje noko om prognosane til Aksel. Det er det ingen som veit. No er vi berre glade for at det trass alt har gått framover, seier Ida.

– Ei sak som er vanskeleg å greie ut

Norsk Pasientskadeerstatning (NPE) håper i løpet av seinsommaren å få klar ei erklæring frå ein sakkunnig i Aksel si sak.

– Då kan vi kome eit skritt vidare i saka, seier Anne-Mette Gulaker, fungerande direktør i NPE.

Ho legg til at ho forstår veldig godt at familien ventar på svar.

– Dette er eit døme på ei type sak det er det usikkerheit rundt kva som har skjedd med Aksel. Det gjer saka vanskeleg å greie ut for oss, og då går det meir tid, seier Gulaker.

Gunnveig Grødeland forskar på vaksinar. Ho uttaler seg på generelt grunnlag.

– Det er ekstremt sjeldan at ein får langvarige biverknader etter vaksinering. Men det har vore ein auke i hjarte-/hjarteposebetennelse blant unge vaksne etter mRNA-vaksinering, og spesielt blant menn, fortel ho.

Tøff ventetid

Familien i Fjaler håper framtida ser lysare ut.

Men det har vore, og er framleis, tøffe tak.

– Å vite at dette kan vere livssituasjonen for guten vår, er veldig vondt. Særleg på merkedagar som 17. mai, jonsok og i feriar. Då kjenner vi ekstra på det å vere ein annleis familie, seier firebarnsmora Ida.

Mange får nei til erstatning etter biverknad av korona­vaksine

Også for småsøskena til Aksel har det vore tøft.

– I starten var dei redde for at han skulle døy. Etter kvart når heimen deira blei ein arbeidsplass for heimesjukepleia og andre, så var det også vanskeleg for dei, seier ho.

Ida rosar skulen som har støtta borna som brått opplevde å bli pårørande.

– Utanom det, har det ikkje vore noko hjelp eller støtteapparat. Det burde vere eit system for dette, etterlyser Ida.

Aksel sjølv prøver å vere positiv. Han drøymer om å flytte for seg sjølv og ta førarkortet etter kvart.

– Det er skummelt å ikkje vite korleis framtida blir, for eg kan jo få tilbakefall i morgon. Men eg gler meg likevel, for eg blir jo kanskje frisk.