Fordømmer endringar i Roald Dahl sine barnebøker: Ikkje sikkert at dei blir endra i Noreg

– Roald Dahl var ingen engel, men dette er absurd sensur, skriv forfattar Salman Rushdie på Twitter.

Han reagerer på at forlaget Puffin Books og Roald Dahl Story Company, som eig rettane til Dahls historier, har fått «sensitivitetslesarar» til å gå gjennom verka og endra ord og formuleringar ein kan oppfatta som støytande.

– Puffin Books og Dahl-selskapet burde skamma seg, la Rushdie til.

Sjølv den britiske statsministeren reagerer.

– Skjønnlitteraturen bør bevarast, ikkje blir pynta på, seier ein talsmann for statsminister Rishi Sunak.

– Når det gjeld riket vårt og varierte litteraturarv, er statsministeren samd med SVK i at vi ikkje bør gobblefunke med ord, seier talsmannen.

Gobblefunk er namnet på alle orda Dahl fann opp til rollefiguren SVK – Store Vennlige Kjempe – i boka med same tittel.

Ikkje sikkert at dei blir endra i Noreg

Det er Gyldendal som gir ut bøkene til norsk-britiske Dahl i Noreg, og tidlegare har forlaget sagt at verka også vil bli endra her til lands.

– Me fekk i ettermiddag informasjon om at revisjonane som Roald Dahl Story Company og Puffin har jobba med, er for den britiske marknaden, skriv kommunikasjonssjef i Gyldendal Steffen Aagedal i ein e-post til NRK.

Ifølge Aagedal vil Roald Dahl Story Company gå i dialog med dei ulike forlaga rundt endringar når selskapet når selskapet eventuelt vurderer endringar i andre utgåver enn den britiske.

Gyldendal er forplikta til å gjera endringar som dei får frå rettigheitshavarane, fortel forlagssjef i Gyldendal barn og ungdom, Eva Thesen.

– Men førebels har me ikkje fått noko derfrå, seier Thesen.

Forlaget vil ikkje spekulera i om det er dei same endringane som vil koma i dei norske utgåvene.

«Enorm» i staden for «tjukk»

I dei nye versjonane av verka til Dahl er fleire ord og setningar fjerna eller endra.

Til dømes er «mor og far» endra til «foreldre», og «damer og herrar» endra til «folkens», skriv The Telegraph.

Oompa-Loompaane i Charlie og sjokoladefabrikken er ikkje lenger «små menn», men «små folk». Dei er heller ikkje «importert direkte frå Loompaland,» men «kjem frå Loompaland».

Ordet tjukk har blitt fjerna frå alle verka, og i staden for å vera «enormt feit», er Augutus Gloop i Charlie og sjokoladefabrikken berre «enorm».

Det same gjeld for ordet «stygg». I boka «Dustene» er Fru Dust nå berre «ekkel», i staden for «stygg og ekkel».

Meiner dei undervurderer barn

– Eg skjønner ikkje heilt at det er mindre stigmatiserande å kalla folk ekle enn å kalla folk stygge, seier barnebokforfattar Christopher Pahle til NRK.

Fleire setningar i boka Heksene er endra, eller berre fjerna i si heilskap.

Setninga «Du kan ikkje gå rundt og dra kvar dame du møter i håret, sjølv om ho går med hanskar. Berre prøv og sjå kva som skjer», er endra til «I tillegg er det mange andre grunner til at kvinner går med parykk og det er absolutt ingenting gale med det».

Christopher Pahle synest det er synd at verka til Dahl blir endra.

– Dahl er jo ein av dei største forfattarane frå det førre hundreår, men så er det også synd på eit meir overordna nivå, seier Pahle.

Han meiner ein er i ferd med å setta ein standard og opna ei dør ein kanskje ikkje burde opna. I tillegg meiner han endringane tyder på at ein undervurderer barn.

– Barn er smarte. Det er ikkje slik at dei sluker alt med hud og hår berre fordi dei les det i ei bok, seier barnebokforfattaren til NRK.

Lista over viser eit utval av endringane som er gjort i dei nye og engelske utgåvene av Roald Dahl sine barnebøker.