Nils Arne Eggen er død

Det stadfester familien overfor NRK. Han sovna stille inn i natt, med den nærmaste familien ved si side.

Eggen betydde enormt mykje, ikkje berre for Rosenborg, men han var ein stor inspirasjon for all norsk fotball, både fotballfagleg og som person.

15 seriemeisterskap blei det til slutt, 14 av dei med Rosenborg, i tillegg til seks cupmeisterskap og fleire europeiske eventyrsesongar med Rosenborg på siste halvdel av 90-talet.

Bileta av Nils Arne Eggen engasjert gestikulerande og ropande på sidelinja med europeiske toppklubbar på besøk på Lerkendal er blant dei største i norsk fotballs og norsk idretts historie.

– Eg har betydd litt for Rosenborg, men Rosenborg har betydd mykje meir for meg, samanfatta han karrieren sin ein gong.

Det var nok litt uvant beskjedent sagt. Det meinte også Rosenborg, som i 2019 fekk reist ein statue av Eggen utanfor Lerkendal. På plassen som har fått namnet Nils Arne Eggens Plass, sjølvsagt.

Eggen var ein mann som uttrykte meiningar om alt og alle, og som var alle journalistars draum med sine kommentarar av alle slag om dei fleste tema.

– Når du seier så mykje som eg gjer, stemmer det ikkje alltid, vedgjekk han ein gong.

Venta til Orkdal-potetene var tekne opp

Eggens heimebygd var Orkdal. Der blei han fødd, og der budde han store deler av livet.

Då Rosenborg var på sitt beste, og det var nærmast som ei naturlov at dei tok seriegullet, nekta han å spå tabellplasseringa «før potetene var komne opp or jorda i Orkdal».

Det var i Orkdal han spela sine første fotballår. Han debuterte på det lokale laget som 15-åring, og blei faktisk så god der at han blei teken ut på juniorlandslaget i ein kamp mot Danmark i september 1959. Der debuterte han saman med 16 år gamle Roald Jensen, seinare betre kjend som «Kniksen».

Året etter flytta han til Trondheim for å studere, og melde seg inn i Rosenborg. Rosenborg var ingen storklubb då, men var i ferd med å reise seg frå den grå masse den våren Eggen kom. Dei hadde vunne landsdelsserien, slått Kristiansund 9–0 over to kvalifiseringskampar, og var i hovudserien (den tids eliteserie).

Eggens karriere skaut fart.

Knapt 19 år gamle Eggen debuterte mot Stålkameratene i ei pinseturnering i Mosjøen, og var klar for laget då serien tok til på seinsommaren.

Han blei fast i forsvaret, og var med på Rosenborgs vinnarlag i cupfinalen same hausten – 3–3 og 3–2 mot Odd – RBKs aller første store triumf.

Nøytraliserte svensk stjerne i landslagsdebuten

Han fekk ikkje med seg Rosenborgs neste cupsiger, i 1964, for då hadde han flytta til Oslo for vidareutdanning, og spela for Vålerenga. Der fekk han derimot med seg eit seriemeisterskap i 1965.

I mellomtida hadde han også debutert på A-landslaget. Mot Sverige i Göteborg i august 1963 fekk han som oppgåve å stanse Sveriges Real Madrid-baserte stjerne og VM-helt Agne Simonsson.

Den oppgåva løyste landslagsdebutanten med glans. Kampen enda 0-0, til stor svensk frustrasjon.

29 landskampar skulle det bli før Eggens aktive karriere var over.

Gull for to klubbar

I 1967 var han tilbake i Trondheim og Rosenborg. På nytt var Rosenborg nyopprykka, og på nytt blei det trofé i første forsøk. Rosenborg, med Eggen som kaptein, tok 1. divisjon med storm og vann serien. Eggen blei den første i Noreg med seriegull for to klubbar.

Det skulle bli Rosenborgs første store periode, og med Eggen som svært sentral aktør heile vegen. Gullet i 1967 blei følgt av sølv i 1968, nytt gull i 1969 og sølv i sesongen 1970. Angrepsduoen Harald Sunde og særleg Odd Iversen stal overskriftene, men lenger bak var det Nils Arne Eggen som dirigerte med bravur.

Så blei han trenar for laget, etter at George Curtis fekk sparken. Det gav Rosenborg «The Double» i 1971 og cupfinale året etter. Nils Arne Eggen var etablert også som ein av dei beste trenarane i Noreg, og detvarr karrieren hans der som gjorde han til Noregs største gjennom tidene.

Men i 1973 gjekk det ikkje så bra som klubben ønskte, og Eggen fekk sparken. I staden fekk han ansvaret for U-landslaget.

Seriegull med Moss

I 1974 blei han A-landslagstrenar, også der etter at Curtis hadde fått sparken. Eggen trena laget saman med Kjell Schou-Andreassen til 1977, og var nærmare enn på lenge å få Noreg til eit VM (1978).

Mot slutten av den perioden jobba han dobbelt, fordi han nok ein gong måtte ta over etter Curtis i Rosenborg.

Han kunne ikkje hindre nedrykk til 2. divisjon, men tok dei derfrå og opp til å bli eit etablert lag i toppdivisjonen.

I 1986 takka han ja til å trene andredivisjonslaget Moss. Der var han nær ved å få sparken etter ei dårleg sesongopning. Men det gjekk betre etter kvart – mykje betre. Det blei opprykk, og i 1987 tok Moss eit sensasjonelt seriegull.

Året etter var han tilbake i Rosenborg, og resten er historie, som det heiter.

Klubben satsa svært profesjonelt, og Eggen la vekt på offensiv og publikumsvenleg fotball. Det gav seriemeisterskap i 13 samanhengande år. I ti av dei, frå 1992 til 1997, og frå 1999 til 2002, var Eggen trenar.

– Du må vere audmjuk i forhold til prestasjonane, for dei skal du gjenta, var eitt av hans postulat.

– Dei viktigaste kampane er dei vi ikkje har spela, og dei viktigaste treningane er dei vi enno ikkje har gjennomført, var eit anna.

I 1998 tok han ein pause, overlèt roret til Trond Sollied, og skreiv ned sin fotballfilosofi i boka «Godfoten». Men Rosenborg vann då også.

Av RBKs 13 strake seriegull var 10 med Eggen ved roret. Seks gonger leia han Rosenborg til «The Double» – siger i både serie og cup.

Totalt leia han Rosenborg i 729 kampar. 428 av desse enda med siger, berre 150 med tap.

– Det skal dæm ha, Real Madrid, dæm prøvd

I den store Rosenborg-perioden florerte eventyrkveldane i gruppespelet i meisterligaen. Kjølige Lerkendal-kveldar med doggvått gras og med nokre av Europas beste lag som motstandarar kom som perler på ei snor i sesong etter sesong, ofte med knallsterke resultat.

Også på bortebane glitra Eggens Rosenborg i Europa, mest av alt då Milan blei slått 2–1 på San Siro, og då Rosenborg slo Borussia 3-0 i Dortmund.

– Det ska dæm ha, Real Madrid, dæm prøvd, sa Eggen til pressa etter 2-0-sigeren på Lerkendal i november 1997.

Sitatmaskinen Eggen leika seg også med utanlandske språk.

– Ich habe einen hexenschoss bekommen og habe grosse probleme, sa han før ein kamp mot Bayern München.

– It is hope in hanging snore. Fishing snore, er hans mest kjende før ein kamp mot Celtic.

Kunne blitt kulturminister

Eggen hadde kunnskapar, meiningar og engasjement som gjekk langt utover fotballen. Han politiske syn gjekk i sosialdemokratisk retning, og då Thorbjørn Jagland skipa regjering hausten 1996, fekk Eggen tilbod om å bli kultur- og idrettsminister.

Men han takka høfleg nei. Han ville heller halde fram med Rosenborg.

Då han dagen etter serieopninga i 2002 kunngjorde at det skulle bli hans siste sesong, skapte det bølgjer. Kritikarane meinte det ville skape uro både i og utanfor klubben med ein trenar på oppseiing, kombinert med styret det ville vere å finne ein etterfølgjar som kunne vidareføre suksessen.

– Eg følgjer sjølvsagt med. Eg er like ivrig under kampane no som då eg sjølv sat på benken. Skilnaden er at eg ikkje har like mykje å gjere mellom kampane lenger, sa han i eit intervju med RBKs eiga nettside då sesongen etterpå tok til.

Skeptikarane fekk vatn på mølla då Rosenborg på eit tidspunkt låg ti poeng bak serieleiar Lyn. Men så gjekk det veldig bra. Rosenborg tok eit nytt gull. Og Åge Hareide tok over, same dagen som han hadde fått sparken i danske Brøndby.

Familietragediane

Men Eggens tid i Rosenborg var ikkje heilt over likevel. I juni 2010 tok han over igjen etter at Erik Hamrén gav seg for å bli svensk landslagssjef. Og Rosenborg tok seriegull på nytt.

Privat opplevde han store tragediar i livet. Først i 1958 då den 12 år eldre broren Torbjørn drukna. I 2011 mista han kona Karin i kreft. Så i 2012 då sonen Knut Torbjørn døydde.

«Nils Arne mobiliserte alt han hadde, prøvde å kople på hjernen, tenkte på alle de praktiske tinga, tenkte på alt det fine de hadde hatt saman, gråt litt, når han var aleine og hadde anledning til det», skriv Otto Ulseth i boka «Nils Arne».

Sjølv opplevde Nils Arne Eggen også at helsa svikta mot slutten, og han sat i rullestol etter at han måtte amputere deler av begge beina.

Men han kunne glede seg over å ha fått oppleve barnebarnet Christian Eggen Rismark spele i eliteserien, for Ranheim og Brann.

Nils Arne Eggens innsats for Rosenborg og norsk fotball har gitt han mange utmerkingar. Olavsstatuetten, Sportsjournalistenes statuett og Trondheim bys statuett, er blant dei. Og i 2017 blei han utnemnd til riddar av St. Olavs Orden.

Eggen trekte seg tilbake til heimbygda, der han trena Orkla i fem år, fram til 2016.

Ringen var slutta.