Vårsild-eventyret

På 1500-talet viser skattelistene at fiskarbønder på Floralandet og i øyane var dei mest velståande i Sunnfjord, og grunnen var det rike sildefisket på den tida. Også kring 1700 var det rikt fiske kring Kinn. Dette tok brått slutt i 1758, men frå 1811 og i ti-åra som fylgde, skapte silda eit nytt "Klondyke" kring Kinn.

I åra frå 1811 til 1873 opplevde Sunnfjord-kysten eit av dei rikaste fiskeria som ein kjenner frå Norges-historia. Medan det elles i året budde berre nokre hundre menneske ute i øyane, kunne det i toppåra vere samla opptil 13.000 fiskarar som trengde seg saman i ørsmå havbuer og sov under båtkvelva dei kalde vinterdagane i februar og mars medan silda fløymde inn mot strendene. Det vert fortalt at silda stod så tett at den rende seg i store dungar inn på land når den trengde inn på vågane.

Dobling av folketalet på 10 år

Etter fleire tiår med dårleg fiske, kom silda først tilbake til sørlege Vestlandet i 1808. Frå 1811 betra fisket seg i Sunnfjord. Toppåra kom frå 1850 og utover, då kysten frå Bulandet til Kalvåg hadde hovudtyngda. I åra frå 1845 til 1875 voks folketalet i Kinn og Florø frå 2681 til 5025 menneske - altså nær halvparten av folketalet i storkommunen Flora i dag! Innover fjordane grodde det opp ei mengd tønnefabrikkar, og særleg i Eikefjord, Dalsfjorden og Gaular vart tønnefabrikasjon "heimeindustri" på dei fleste gardar. Fiskarar og oppkjøparar frå heile Sør-Norge lokkast i hop, og bønder langt inn i øvste Viksdalen og Jølster slo seg saman i notalag. Fjordabøndene reiv ofte eit høveleg tømmerhus på heimegarden som dei sette opp som rorbu og overnattingsstad ute i øyane. Fiskarar sørafrå tok med seg eigne losjibåtar. I 1868 låg det 500 slike kring øyane i Kinn.

Med halvrotna sild til Bergen

Frå gamalt av var det vanleg å føre sildefangstane i fersk tilstand til salting i Bergen. Det er lett å forstå at sildefengda neppe kunne kallast fersk når karane etter fleire dagars stri rotur frå Kinn la til Bryggja i Bergen! Bergens-kremmarane trekte dugeleg for dårleg kvalitet, og fiskarane fekk lite att for slitet. Men på slutten av 1700-talet kom forbod mot føring av fersk sild over lengre avstandar. Då vart Bergens-trafikken avløyst av lokal sildesalting i fiskeværa, der kvinnene oftast stod for kverking og salting i tønner. Ein stor del av saltebuene langs kysten vart no bygde av byborgarar frå Bergen og Stavanger. I alt 127 saltebuer i Sogn og Fjordane var eigde av byborgarar i 1862. (I tillegg åtte handelsmenn i distriktet 34 buer, og 248 buer var eigde av bønder frå distriktet). Det største salteriet låg i Båsundet på øya Skorpa, bygd av ein handelsmann frå Stavanger. Bua var 45 meter lang, og var bygd på steinmura kar i sjøen. Restane av anlegget er godt synlege framleis.

Neste side:
· Florø by, sildetelegraf og fiskerifyr
Førre side:
· Hummarfisket
Hovudside:
· Fiskerihistoria i Flora