Handla taco til familien: Kosta over 500 kroner

Heilt ordinær taco.

Eller det vil seie, heilt ordinær norsk taco.

Det var på menyen da NRK blei med landbruks- og matminister Geir Pollestad (Sp) på handletur.

Målet var å diskutere høge matprisar og jordbrukspolitikk, og ministeren er oppteken av fleire ting når han handlar inn:

– Eg er oppteken av det skal vere godt. Og så er eg oppteken av å velje norske produkt. Og så er eg oppteken av prisen på det eg kjøper.

Norske prisar stig raskare

I førre veke skreiv NRK om korleis norskproduserte varer, som for eksempel poteter, egg og laks, har stige kraftig i pris det siste året.

Gul lauk i lausvekt kostar for eksempel 40 kroner kiloen, mens nypoteter ligg på godt over 35 kroner kiloen.

– Kva tenker du om dei høge prisane?

– Det er eit mål å halde prisane nede. Samtidig er det viktig at bonden skal få betalt for jobben bonden gjer.

Han trekker også fram sjølvforsyning i tilfelle kriser og krig som ei viktig prioritering for regjeringa.

– Prisveksten på mat har vore minst like høg på importerte varer som på norske varer. Og prisveksten i veldig mange land har vore høgare enn han har vore her i Noreg.

– Men prisveksten på mat i EU-landa det siste året har vore 0,7 %. I Noreg har prisveksten vore 4,9 prosent.

– Ja, og det skuldast at når prisveksten kom, var han mykje lågare i Noreg og betydeleg høgare ute i andre land. Så det er nok eit etterslep her som heng igjen, svarer han.

Pollestad meiner jordbruksoppgjeret gir lågare prisar i Noreg, fordi delar av kostnadsauken hos bøndene blir dekka over statsbudsjettet.

– Mange tenker jordbruksavtalen handlar om bøndene, men det handlar minst like mykje om forbrukarane, meiner ministeren.

Skjerma frå resten av Europa

Ivar Pettersen, matforskar hos Alo-Analyse, seier prisnivået på mat er vesentleg høgare i Noreg enn i andre land.

– Det er villa politikk, meiner han og legg til:

– Men det er riktig at vi ville hatt høgare prisstiging dersom ikkje regjeringa hadde auka ramma for tilskot til jordbruksoppgjeret.

Han forklarer at den norske modellen, med importvern og støtte til jordbruket over statsbudsjettet, bidrar til å skjerme norsk landbruk frå prissvingingar frå utlandet.

Det er for eksempel med på å forklare kvifor prisane steig meir i utlandet enn i Noreg da krigen i Ukraina braut ut i 2022.

– Men på same måte som vi er skjerma frå prisvekst, er vi også skjerma frå prisnedgang. Når dei internasjonale prisane fell, slår det mykje kraftigare ut i andre land enn i Noreg.

Han meiner prisveksten her i landet også er forsterka av eit høgt lønns- og jordbruksoppgjer.

Dyr taco

Tilbake til matbutikken.

Det blei ein ganske dyr handletur for Pollestad: 529 kroner for tacovarer til ein familie på fem.

– Det er ganske dyrt med taco. Ein skal ha ganske mykje «stæsj», seier han.

Om ein skulle ete slik taco kvar dag, ville det kosta 3500 kroner i veka.

– Ja, eg har stor forståing for dei som opplever at prisane på alle ting har auka, og det er derfor det er viktig å få både renta og inflasjonen ned. Målet er at folk skal få betre råd, seier Pollestad.