Finansdepartementet: Nordmenn får meir å rutta med i år

I denne saka kan du lesa om:

• Regjeringa aukar oljepengebruken
• Økonomar meiner oljepengebruken er for høg
• Hushaldningar får meir å rutta med
• Låg arbeidsløyse
• Lågare vekst
• Fjerning av momstiltak for elbilar
• Store utgifter – og inntekter

Aukar oljepengebruken

– Det er høg aktivitet i norsk økonomi, sa finansminister Trygve Slagsvold Vedum (Sp) då han presenterte regjeringas forslag til revidert nasjonalbudsjett.

Regjeringa aukar oljepengebruken med omkring 30 milliardar – til 352 milliardar, kjem det fram i nøkkeltala i revidert budsjett for 2022.

Oljepengebruken blir anslått i år å nå 2,9 prosent av oljefondets verdi.

Det er tett opp mot handlingsregelen for oljepengebruk på 3 prosent, men klart lågare enn koronaåra 2020 og 2021.

I 2021 blei det brukt 354,4 milliardar oljekroner, noko som svare til 3,2 prosent av fondet.

I år skal dei bruke 2,9 prosent av verdiane i fondet.

Tidlegare i år er det vedteke krisepakkar på nesten 60 milliardar kroner. Regjeringa dekkjer inn om lag halvparten av dette, altså 30 milliardar, gjennom auka oljepengebruk og eit tilsvarande beløp gjennom innstrammingar i budsjettet og auka statlege inntekter.

Meiner oljepengebruken er for høg

Sjeføkonom Kjersti Haugland i DNB Markets meiner Vedum i framkant har snakka som om budsjettet ville avlasta rentepresset, og blei overraska då ho såg utgiftene og oljepengebruken.

– Det er vanskeleg å seia at dette på nokon som helst måte dempar presset på renta, snarare tvert imot. Inntrykket er at budsjettet på marginen bidrar til å løfta renteutsiktene, seier ho til NRK.

Sjeføkonom i NHO, Øystein Dørum, tykkjer også oljepengebruken er høg.

– Vi har høg fart i økonomien, høg kapasitetsutnytting, låg arbeidsløyse og høg prisvekst. Alt talar for moderat oljepengebruk, seier han.

Anslår auka realinntekt

Norske hushaldningar vil få meir å rutta med i år, ifølgje Finansdepartementets anslag i revidert nasjonalbudsjett.

– Trass i høgare prisvekst og auka renter er det venta at hushaldningane vil gå ein vekst i disponibel realinntekt utanom aksjeutbytte på 1,2 prosent i 2022, heiter det i budsjettet.

– Oppgangen er lågare enn i dei to føregåande åra, og dette må ein særleg sjå i samanheng med auka inntekter, ifølgje departementet.

Samstundes er det auka inntekter som i størst grad påverkar biletet.

– Høgare rente er venta å trekkja ned den disponible inntekta til hushaldningane med 1,3 prosent, heiter det vidare.

Nyleg fekk finansminister Trygve Slagsvold Vedum mykje merksemd for eit reknestykke han la fram i Stortinget. Der kom det fram at ein «snittfamilie» vil få nesten 15000 kroner meir å rutta med i år, trass i auka utgifter til bensin, straum og mat.

Men reknestykket er blitt kritisert for å ha sett av for lite til mat og for ha lagt inn for låg straumpris.

Låg arbeidsløyse

I nøkkeltala kjem det fram at arbeidsløysa er det lågaste sidan finanskrisa.

Medan den registrerte arbeidsløysa hjå Nav er venta å liggja på 1,8 prosent i år, blir det anslått at AKU-løysa, som SSB brukar, vil liggja på 3,3 prosent.

– Talet på nordmenn som er på jobb, har aldri vore høgare enn i dag. Og vi trur det kjem til å utvikla seg i endå meir positiv retning, sa Vedum på pressekonferansen og viste til anslaga tyder på at det blir 85.000 fleire er i jobb i 2022.

– Det er historisk høgt. Ein trur at dersom ein styrer trygt, og med dei anslag som no ligg der, s vil fleire nordmenn kvar dag gå på jobb, sa finansministeren vidare.

Dette snakka også finansministeren om då han vitja Politisk kvarter torsdag morgon:

Ventar lågare vekst

Forventningane til den økonomiske veksten er i år noko lågare i revidert nasjonalbudsjett enn i anslaget som kom før jul.

Medan vekstanslaget då låg på 3,8 prosent, er det no nedjustert til 3,6 prosent. Medan ein koronaråka norsk økonomi krympa med 2,5 prosent i 2020, vaks økonomien med 3,9 prosent i fjor.

Fjernar momsfritak for elbilar

Regjeringa føreslår å fjerna momsfritaket for alle elbilar frå neste år. Det kjem fram i revidert nasjonalbudsjett.

I staden vil regjeringa innføra ei tilskotsordning. Tilskotsordninga skal spegla eit meirverdiavgiftsfritak for kjøpsbeløpet opp til 500.000 kroner, heiter det i budsjettet.

Dette vil gjera at normale elbilar ikkje vil endra pris, medan dyre elbilar kan få ein prisauke som følgje av ei normalisering av avgiftslegginga.

Regjeringa føreslår ingen kutt i avgiftene på bensin og diesel i revidert nasjonalbudsjett.

Auka prisar på drivstoff har dei siste vekene skapt eit hardt press på regjeringa.

Det var TV 2 som først melde at det ikkje kjem avgiftskutt.

Store utgifter – og inntekter

Budsjettet er normalt ei justering av statsbudsjettet for inneverande år. Det blei som kjent vedtatt i Stortinget før jul.

Men 2022 har hittil vore heilt anna enn normalt år:

• Allereie i januar sette regjeringa av nesten 25 milliardar kroner til tiltak knytt med spreiinga av omikron-varianten av koronaviruset.
• Same månad blei straumstøtta trappa opp til omkring 20 milliardar.
• I februar invaderte Russland nabolandet Ukraina. Det resulterte i april i ei krisepakke på 14,4 milliardar til mottak av flyktningar og styrkt forsvar og beredskap.
• Og no nyleg kom regjeringa med eit tilbod på 10,15 milliardar til bøndene i årets jordbruksoppgjer. Ein del av dette, om lag 2 milliardar skal dekkjast inn på årets budsjett.

Alt desse punkta må dekkjast inn i revidert nasjonalbudsjett. Regjeringa har allereie varsla at pengar vil bli henta frå oljefondet og bistanden.

Samstundes har staten hatt store ekstrainntekter det første halvåret:

• At økonomien går godt og fleire kjem i jobb, betrar skatteinngangen til staten kraftig.
• Høge prisar på straum og gjødsel aukar statens inntekter kraftig. Heilt eller delvis statseigde selskap som Statkraft, Yara og Hydro har tent mange milliardar meir enn normalt hittil i år.
• Torsdag blei det kjent at statseigde Statkraft fekk eit driftsresultat i første kvartal som var 10,7 milliardar høgare enn i første kvartal i fjor. Også gjødselgiganten Yara og aluminiumsprodusenten Norsk Hydro har håva inn pengar.