Delar av bygda vil drukne ved ein 200-årsflaum

Innbyggjarane i Vågå i Gudbrandsdalen har til alle tider levd med frykt for at flaumelva vil gå over sine breidder. Ordføraren håpar på fortgang i arbeidet med å temme elva Finna.

– Det er ein forferdeleg situasjon å vera i. Det har avgrensa oss i mange år, og det vil vera tøft for oss i lang tid framover, seier ordførar Harald Sve Bjørndal.

Denne veka kom første flaumrapporten sidan 2001.

NVE meiner nå dei har kartlagt flaumforholda rundt det verna vassdraget så grundig som mogleg.

• Det er ikkje lenge sidan ekstremvêret «Gyda». Bonden i Hedalen vart råka for andre gong på to månader.

Vurderer eit vidt spekter av tiltak

Ein flaum ville råka over 1000 personar i Vågåmo, og fleire verna bygningar. NVE-rapporten konkluderer med at det trengs tiltak.

– Vi har nå konkludert med at det er mogleg å flaumsikre tettstaden, seier senioringeniør i NVE, Kristin Hasle Haslestad.

Nå er konsulentar frå NGI i gang med å sjå på korleis elva kan sikrast.

– Konsulentane vurderer nå eit vidt spekter av tiltak, og så må vi vurdere dei ulike moglegheitene, seier senioringeniør i NVE, seier Haslestad.

NVE understrekar at kostnaden av tiltaka må sjåast opp mot nytteverdien, og trur ikkje tiltak som kraftutbygging, demning eller overløpstunnel blir ståande som isolerte tiltak.

– Vi har ikkje noko tru på at dette er tiltak som kjem åleine, vi har meir tru på tiltak i dei nedre delar av elvekanalen, seier Haslestad.

• I det stille har Høgre jobba med ei liste over verna vassdrag som kan få «skånsam utbygging»:

Den siste rapporten har avdekt at halvparten av alle verneverdige bygg i kommunen og eit stort bustadområde ikkje vil tole ein 200 årsflaum.

I tillegg må åtte bruer bytast ut.

Den store haustflaumen i nabokommunen Skjåk i 2018 sette ein støkk i mange tettstader i Gudbrandsdalen.

NVE seier det er mogleg å flaumsikre Vågå, men det vil ta tid, og koste fleire titals millionar, kanskje over hundre millionar kroner.

– Her er det ei elvevifte, bratt terreng og elver med stor fart som fraktar med seg mykje masse, så det stadfestar det komplekse farebilde slike plassar har, seier Haslestad.

Mange tettstader i Noreg er bygd på elvevifter som i Vågå. Med dagens klimautfordringar hengande over oss, er det svært vanskeleg å sikre slike plassar mot flaum og ras, seier Haslestad i NVE.

Fryktar utbygging

Førre helg starta naturvernforbundet si rundreise for å setja fokus på verna vassdrag.

Det var ikkje tilfeldig at denne reisa starta nettopp ved elva Finna i Vågå.

– Vi har følgt diskusjonen rundt Finna lenge, seier nestleiar i Naturvernforbundet, Pernille Hansen.

Det er venta at Høgre vil koma med fleire konkrete vassdrag i Innlandet neste veke, og Naturvernforbundet er spente på om Finna er på den lista.

– Både Espen Barth Eide og Marte Mjøs Persen seier dei vil beskytte verna vassdrag, men unnataket er vassdrag med stor flaumfare. Dette tillegget gjer at vi må kjempe vidare, seier nestleiar Pernille Hansen.

Ordførar i Vågå kommune, Harald Sve Bjørndal, var ein av dei som var tidleg ute med å føreslå kraftproduksjon som ein del av flaumsikringa.

– Eg meiner framleis at det er gjennomførbart, men det vil bli dyrt og det vil gå utover store verneverdiar, så det blir nok neppe aktuelt her nå, seier Sve Bjørndal.