– Det er kjipt å sjå kva me har gjort, om ein tenkjer på at verda ein gong var heilt rein, seier Anna Kaspara Rinaldo.
4H-klubben som Rinaldo leier på Ringøy i Ullensvang, er ein av dei frivillige organisasjonane som er med på prosjektet Rein Hardangerfjord.
Ein stad mellom to og tre tusen frivillige fordelte på 151 ryddelag har i dag vore på plass langs verdas femte lengste fjord.
Lutro er eit kjent motiv i marknadsføringa av Hardanger som ei naturperle. Men langs fjorden finst det og mykje plastbos.
Foto: Tale Hauso– Me er nøydd til å ta ansvar for alt som berre blir liggjande i naturen. Eg er veldig glad for at me er her i dag for å rydda, det gir meg håp. Men det er litt fælt å sjå alt dette her, seier UiB-student Silje Synøve Høgelid.
I åttetida torsdag kveld hadde 63 av ryddelaga meldt tilbake kor mykje dei hadde rydda. Dei førebelse tala syner at minst 17,5 tonn plast er rydda.
Silje Synøve Høgelid rydda torsdag i ei vik ved Mundheim i Kvam herad.
Foto: Tale Hauso / NRKSkal rydda i fem år
– Det er enorme mengder, men me er ikkje overraska. Talet blir mykje større enn 17,5 tonn, seier aksjonsleiar Kenneth Bruvik i Rein Hardangerfjord.
Plastryddegeneralen har det siste året jobba for å få det offentlege, organisasjonar, bedrifter og frivillige til å delta i aksjonen.
Rein Hardangerfjord presenterer aksjonen sin som verdas største ryddeaksjon på ein dag. Men målet med prosjektet er og langsiktig. Mellom anna håpar Bruvik at det kan få folk til å slutta å kasta plast i naturen.
Plasten som torsdag vart rydda, er blitt sortert. Her ligg hardare plasttypar i ein konteinar i Rosendal.
Foto: Tale Hauso / NRK– Håpet for at kjærleiken til kystnaturen skal stiga, den lever, seier Bruvik.
I løpet av fem år vonar dei å rydda Hardangerfjorden.
– Om me kan inspirera andre til å få lyst til å gjera noko, er det det me treng, seier Bruvik.
– Er målet dykkar om å rydda heile Hardangerfjorden realistisk?
– Klart det er det, seier Bruvik.
Kenneth Bruvik har vore aktiv i kampen mot marin forsøpling lenge, og har mellom anna vore med i TV-serien «Plasthavet» for NRK, som dette biletet er teke i samband med.
Ikkje berre berre å rydda gamal plast
Ved å nytta erfaringane frå prosjektet, vil dei og få på plass ein god modell for å rydda fjordsystem for plastbos.
Når plast blir liggjande over lang tid, vil det over tid bli brote ned til mikro- og nanoplast. Det gjer at ein må vera forsiktig når ein ryddar.
– Me er uroa for at rydding av gamal plastforureining kan føra til sekundærforureining, om det ikkje blir gjort på ein sikker måte, seier seniorforskar Gunhild Bødtker i Norce.
Den trygge måten å rydda plast på, er ifølgje Bødtker å ikkje riva laus plast som sit fast, men i staden rydda overflata.
Det er plass til mykje bos langs den 180 kilometer lange Hardangerfjorden.
Foto: Tale Hauso / NRKForskingsinstituttet forskar som ein del av Rein Hardangerfjord på korleis ryddinga påverkar fjorden.
I forkant har dei analysert vatn, sediment og enkelte av dyra i fjorden og funne ut kor mykje mikroplast som er der. Like analysar skal gjerast i åra framover, etter kvart som fjorden blir meir og meir rydda.
– Sjølv om det er ein risiko, vil eg understreka at det er eit utruleg viktig tiltak å rydda plast, og spesielt rydda før det får liggja så lengje at det blir til mikroplast.
– Er det realistisk å håpa at ein får rydda ein så stor fjord?
– Me har ei stor utfordring framfor oss, men det er absolutt verdt tiltaket. Eg har stor tru på at prosjektet vil gje gode resultat over desse fem åra, seier Bødtker.
