Kristian måtte jobbe då svigerfaren blei gravlagt

– Ein føler ofte at ein ofrar litt mykje, seier Kristian Gjengedal, mjølkebonde i Gloppen medan han klappar på ei av kyrne sine. 48-åringen har 10 mjølkekyr, ammekyr og oksar.

Tidlegare i år mista han svigerfar sin og kunne ikkje reise i gravferda lenger sør i landet.

Årsaka: Det var ingen som kunne avløyse han på garden.

– Det kunne vore godt for kona å ha den støtta i den tida med sorg, seier Gjengedal.

Det var ein hektisk periode med mykje kalving på garden, og å reisa vekk ein heil dag var heilt utelukka.

Mjølkebonden har ikkje hatt fri frå arbeid sidan januar 2020.

Det var sist han hadde avløysar. Dei siste to åra har det vore han, kona og tre søner som har drive garden.

– Det er vanskeleg å finne ein erstattar. Det er mykje ansvar å drive mjølkeproduksjon, seier Gjengedal, som trivst godt med livet som bonde, men innrømmer at det er slitsamt utan ein avløysar.

Over heile landet slit fleire bønder med skaffe seg hjelp på garden.

– Det er heilt tragisk. Vi slit med å få tak i folk, seier dagleg leiar for landbrukstenesta i Nordfjord, Tone Sørland.

Gravferd, dåp og konfirmasjonar blir valt vekk

Mangel på avløysing gjer at store familiehøgtider må veljast vekk. Nokre gongar må bøndene gå sjuke eller skadde i fjøset.

– Det er eit kjempestort problem i alle delar av landet. Eg har ikkje høyrd om stader der det er flust av avløysarar, seier Anders Felde, leiar i Vestland Bondelag.

Dei som rekrutterer avløysarar til gardane opplever at det blir hardare kamp om arbeidskrafta.

Gjengedal er uroa over rekrutteringa.

– Bondeyrket har for låg status. Eg trur mange unge vel andre jobbar, seier mjølkebonden. Han viser til at dårleg inntening og ugunstige arbeidstider også spelar inn.

Slit med å rekruttere ungdom

– Mange ungdommar glepper for oss etter at dei er ferdige på skulen. Der må bøndene og landbrukstenesta vere med å snakke fram næringa, seier Tone Sørland.

– Ungdommar tar ikkje jobbar der foreldra fortel at dei ikkje har ei framtid.

Tage Nondal er ein av dei som jobbar som landbruksvikar. For arbeidet sitt i Luster og Sogndal vart han kåra til årets avløysar i 2020.

Han ser tydeleg at det blir mindre unge krefter rundt han.

– Før var det nok meir interessant, men no er det andre bransjar som lokkar meir. I tillegg er ikkje løna konkurransedyktig opp mot andre yrke.

I år startar jordbruksoppgjeret 27. april. Då legg jordbruket fram kravet sitt overfor staten.

– Det er ei klar prioritering av velferd og avløysing i det kommande jordbruksoppgjeret, seier Anders Felde i Vestland Bondelag.