Guovvamánus 2023:s sáhkohalle máŋga Fovse-akšunistta. Sii ožžo sáhkuid 6000 ruvnno rádjái go eai čuovvulan politiijaid gohččumiid guođđit Energiijadepartemeantta.
Akšunisttat leat biehttalan máksimis dáid sáhkuid.
Sii vuite áššis sihke diggegottis ja lágamannerievttis, muhto cuoŋománus mearridii Alimusriekti ahte váldet áššáskuhttineiseválddi guoddaleami vuhtii.
Danne meannuda Alimusriekti ášši 13 Fovse-akšunistta vuostá. Dása lei várrejuvvon okta beaivi.
– Ožžon goddináitagiid
Akšunista Ella Marie Hætta Isaksen čilgii iežas ášši Alimusriektái duorastaga. Čilgehusas vuhttojedje garra dovddut.
Son muitalii gáibideaddji riekteproseassa, akšunisttat geat leat gártan heaitit oahpus gazzamin ja sámevaši birra.
– Mii leat šaddan gierdat ahte digaštallan jođánit lea mannan boasttu guvlui ja digaštallamiidda min álgoálbmotstáhtusa birra. Ja mii leat maid šaddan hárjánit árgabeaivái gos vásihat rasismma ja sámevaši sosiála mediain, logai Hætta Isaksen rievttis.
– Máŋggas mis leat ožžon goddináitagiid.
Son dajai ahte leat šaddan geavahit visot fámuid gullot.
– Álggos sosiála mediaid kampánjjaid bokte, áviisačállosiin, miellačájehemiin Stuorradikki olggobealde, telefovnnain ja dieđuin politihkkariidda. Muhto ii boahtán makkárge dovddasteapmi.
– Leat go sápmelaččat ollásit vuoigatmeahttumat?, jearai Hætta Isaksen rievttis.
- Dragan Cubrilo
Derfor aksjonerte de
Aksjonen startet etter at tretten unge samer og miljøvernere satte seg inne i resepsjonen på Olje- og energidepartementet.
De demonstrerte mot regjeringens håndtering av en høyesterettsdom, som slo fast at vindturbinene på Fosen i Trøndelag er ulovlige.
- Dragan Cubrilo / NRK
500 dager
Aksjonen startet 500 dager etter Høyesterettsdommen.
Det var Energidepartementets ansvar å følge opp dommen, og sørge for at menneskerettsbruddet opphører.
Høyesterett fastslo nemlig at vindkraftanlegget brøt med menneskerettighetene til reineierne på Fosen.
Menneskerett til å utøve kultur
Urfolk har nemlig en menneskerett til å drive kulturutøvelse, og det er denne retten Høyesterett mener brytes fordi vindkraftverket ødelegger mulighetene for reindrift på Fosen.
Aksjonistene mener at det ikke skjedde noen endringer i løpet av de 500 dagene etter Høyesterett, og startet aksjonen for å sette fokus på saken.
- Rodrigo Freitas / NTB
Båret ut
Etter å ha demonstrert i rundt tretti timer, ba politiet aksjonistene om å fjerne seg.
Aksjonistene fulgte ikke politiets påbud, og ble båret ut.
Flere ble tiltalt for å ikke ha fulgt politiets pålegg om å fjerne seg. Statsadvokaten ber om at de tiltalte må betale 6000 kroner i bot.
Hárve ahte geavvá Alimusrievttis
Máŋga juristta lohket NRKii ahte lea «hui hárve» ahte muhtun áššáskuhtton olmmoš beassá čilget áššis Alimusriektái.
– Dat lea oalle eahpedábálaš nu mo mun lean ipmirdan dan. Seammás jurddašan ahte lea hui lunddolaš ahte mii beassat ieža čilget iežamet duohtavuođa ja vásáhusaid dán áššis, logai Hætta Isaksen NRKii gaskavahkku.
Fovse-akšunisttat Norgga Alimusrievttis, go Hætta Isaksen čilgii áššis.
Foto: Truls Skram Lerø / NRK / NRKAlimusrievtti diehtojuohkinhoavda Ida Dahl Nilssen čilge NRKii ahte ráŋggáštanproseassalága 339. paragráfa nuppi láđđasa mielde de sáhttá áššáskuhtton olmmoš loahpalaččat oažžut sáni ráŋggáštusáššis.
– Lea hárve ahte dát riekti geavahuvvo Alimusrievttis, muhto dat lea dáhpáhuvvan.
– Dehálaš čielggadit politiijaid válddi
Dá lea prinsihppaášši sihke stáhtii ja akšunisttaide.
– Áššáskuhttineiseváldái bealis de lea makkár váikkuhus dán áššis sáhttá leat eará siviila jeagohisvuođa áššiide demonstrašuvnnaid oktavuođas, lohká stáhtaadvokáhta Stian F. Hermansen.
Hermansen oaivvilda ahte ášši lea dan birra makkár váldi politiijain lea bissehit dán lágan miellačájehemiid.
– Ráŋggáštus sáhku hámis - gohččuma, eretguoddima ja go šadde fievrridit akšunisttaid stašuvdnii - ii rihku áššáskuhtton olbmuid sátne- ja searvanfriddjavuođa, nu go áššáskuhttineiseváldi oaidná dan.
Stáhtaadvokáhta Stian F. Hermansen ja Fovse-akšunisttaid bealušteaddij Maria Hessen Jacobsen Elden advokáhtafitnodagas.
Foto: Truls Skram Lerø / NRKHermansen oaivvilda ahte buot 13 akšunistta galget sáhkohallat 6000 ruvdnosaš sahkuin, dahje giddagassii guhtta beaivái, jos sáhku ii mákso.
– Miellačájeheamit váikkuhedje árgabeaieallimii ja earáid lobálaš doaimmaide, oaivvilda Hermansen.
– Ledje ráfálačča
Fovse-akšunisttaid bealušteaddji Maria Hessen Jacobsen, Elden advokáhtafitnodagas, deattuha ahte miellačájeheamit ledje ráfálačča.
– Sii ledje ráfálačča, sii eai gidden geainnuid. Eai lean makkár ge vahágat, liimmat eaige málat. Sii čohkkededje, dolle bánneriid ja adde čázi rásiide dan botta go ledje doppe. Sii lávlo ja juige. Go bivde sin guođđit báiki, de čorgejedje iežaset maŋis.
Akšunista Ella Marie Hætta Isaksen buorresta Fovse-akšunisttaid bealušteaddji Maria Hessen Jacobsena.
Foto: Truls Skram Lerø / NRKBealušteaddji oaivvilda ahte akšunisttat bággejedje ráđđehusa bissehit olmmošvuoigatvuođarihkkuma Fovses dáid miellačájehemiin.
– Go eat čuovo Alimusrievtti duomu mii lea fámus, ja 13 nuorra olbmo sihkkarastet ahte ráđđehus dan čuovvula, de smiehtan ahte dan fertet mii gierdat.
Jus akšunisttat ráŋggáštuvvojit, de lea Jacobsen fuolas boahtteáiggis.
– Dalle lea unnán sadji siviila jeagohisvuhtii, erenomážit áššiin gos unnitlogu- ja álgoálbmogiid suddjen loktejuvvo.
Fovse-akšunisttat jorggugávttiin Alimusrievttis. Jorggugákti čájeha earret eará vuosttaldeami.
Foto: Truls Skram Lerø / NRKLoahppa?
Duopmu sáhttá celkot ovdal suoidnemánu 1. beaivvi.
– Juridihkalaččat in dieđe šaddet go eanet dáistaleamit. Alimusrievtti duopmu orru mu mielas oalle loahpalaš, dajai Ella Marie Hætta Isaksen NRKii gaskavahkku.
– Nu ahte dalle lea dat várra loahppa juste dán riekteprosessii.
Muhto maŋŋá diggebeaivvi, de lea sus čielga cealkámuš:
– Dáistaleapmi ii leat lahkage nohkan.
Dikki maŋŋá lei akšunisttaid gaskka geahppa miella.
Foto: Truls Skram Lerø / NRK
