|
|
|
|
|
|
|
|
|
Leksikonredaktør:
Nettansvarleg:
Distriktsredaktør:
Copyright:
NRK Sogn og Fjordane
|
|
| |
Industri og næring i Luster: Handelsstaden Døsen | | Døsen ca. 1900. Foto: Johan Rumohr Døsen |
Like sør før ligg Døsen - ein handelsstad som i hovudsak vart skilt ut frå garden Bringe.
Publisert 20.06.2003 12:30. Oppdatert 26.01.2007 13:09.På kaia låg den gamle Tingstova som vart nytta som handelsbu, dampskips-ekspedisjon, postkontor og allslags møtelokale m.a. for kommunestyret før 1913. Huset vart truleg reist der etter ein brann i 1754, men vart rive i 1989.
 | | Det gamle gjestgjevarhuset på Døsen. (Foto: Arild Nybø, NRK) |
Ovanfor riksvegen - kloss i vegkanten - ligg framleis ein bygning som minner om fordums stortid: eit stort hotelliknande hus med verandaer i sveitsarstil. Dette var opphaveleg ein gjestgjevargard som vart bygt av handelsmann Tøger Hansen kring 1800.
På 1890-talet vart huset mykje utvida og pynta med verandaer og anna utvendes "nips" i sveitsarstil. Huset vart nytta både som gjestgiveri og bustad for handelsmennene på Døsen. Her heldt den velståande handelsmannen seg med privatlærar for borna sine langt inn på 1900-talet.
Første kremmar på DøsenPå Døsen slo Søren Jensen Sønderhovud (1616-1700) seg ned i 1653 og starta handel og gjestgiveri. Søren Jensen var truleg dansk, og kjøpte også opp mykje jord, m.a. i Vigdal og på Alme.
SE OGSÅ
|
|
|
Finn fram i Fylkesleksikonet!
|
|
| |
|
|
SOGN OG FJORDANE FYLKE, TEMASIDER
|
|
|
|
Den første kongen i Noreg, Harald Hårfagre, var sogning. Han vaks opp på Husabø på Leikanger, der mora kom frå.
Les meir om kong Harald Hårfagre og landsamlinga og om slekta hans i Sogn.
| | |
|
Den 23. juli 1810 gjekk to engelske krigsskip til åtak på ei lita, norsk flåteavdeling ved øya Silda sør for Stad og tok det norske mannskapet til fange. Dagen før hadde engelskmennene herja i Ervik-bygda på Stad. Kvifor gjekk den mektige engelske marinen til åtak på skrøpelege, norske kanonjollar i Ytre Nordfjord?
| | |
|
Då den første dampdrivne fiskebåten, ”Activ”, gjekk ut frå Ålesund i 1885, innvarsla det ein ny epoke for norske fiskeri: Havfisket. Dei store skipa gjorde det mogeleg å utnytte fiskeressurane langt til havs. Kring 1910 hadde Sogn og Fjordane 20 slike store fiskedampskip. Fleire av dei vart brukte i aktivt fiske heilt fram på 1960-talet.
| | |
|
Frå 1920-talet og fram til like etter krigen fekk Sogn og Fjordane i alt 623 nye gardsbruk. Selskapet Ny Jord spela ein aktiv rolle i nydyrkingsarbeidet i mellomkrigskrigtida, og særleg merka Jølster seg ut som den store nydyrkingskommunen med 57 nye bruk.
| |
|
I mellomalderen låg det ei kyrkje på Utvær. Utvær ligg åtte km vestanfor dei andre øyane i Solund, og er det vestlegaste punktet i Noreg som har vore busett. Kvifor vart det bygd eit gudshus bokstaveleg tala midt ute i havet?
| |
|
Sjalusi er diverre eit klassisk drapsmotiv. Slik var det også for tenestejenta Sigrid i Vetlefjorden ein gong på 1600-talet då ho la sin elsk på husbonden på garden. Men for å kapre han måtte ho få kona av vegen, og til det trengde ho hjelp.
| |
|
Ingen fylke i landet hadde så få medlemmer av Quislings Nasjonal Samling som Sogn og Fjordane. Berre 396 fjordingar og sogningar var medlemmer i NS under 2. verdskrig, og mange av desse var innflyttarar og unge jenter som hadde kontakt med tyskarane. Fleire kystkommunar var så godt som frie for NS-folk.
| | |
|
I 1763 vart Joachim de Knagenhjelm utnemnd til den første amtmannen i Sogn og Fjordane. Det første han gjorde, var å flytte heim til mor på Kaupanger hovedgård. Men berre åtte år seinare vart Knagenhjelm nærmast tvangsflytta til Nord-Noreg. Kvifor?
| |
|
|
|
|
|
|
Tips andre om denne saken
Utskriftsvennlig versjon
