Kulturminna truga av våtare klima

I ein ny rapport som har teke føre seg kulturminne og klimaendringar over heile Norden, slår fast at den norske kulturarven vert truga av eit våtare klima. Intensivert vedlikehald er difor naudsynt, meiner riksantikvar Jørn Holme.

Dermed har det ein tidlegare har trudd, vorte dokumentert. Og ifølgje riksantikvaren er problemet omfattande.

– Klima er eit problem som vert ei sterkare og sterkare utfordring for oss. Berre dei siste vekene på Austlandet har vi hatt regn, regn og regn. Då vert det meir ròte og sopp, seier Jørn Holme.

Dermed vert det vanskelegare å vedlikehalde både freda og ikkje freda bygningar.

• LES ÒG: Kulturminner råtner bort
• LES ÒG: - Kulturminneåret har vært en jippo

Felles nordisk rapport

I dei nordiske landa ventar ein dei neste hundre åra ei auke i gjennomsnittstemperaturen på 2-4 grader. Den årlege nedbøren vil auke i store delar av regionen, og ein reknar også med større risiko for ekstreme nedbørsmengder.

Dei nordiske riksantikvarane har samarbeidd om å kartleggje effekten av klimaendringane på kulturminna. Eit varmare og våtare klima vil auke belastinga på kulturminna, slår rapporten fast. Ifølgje rapporten kan vente meir sopp og rote på trebygningar i framtida. Faren for angrep frå skadedyr vil truleg også auke.

Nokre av endringane vil gå over lang tid, men riksantikvaren fryktar også at ekstremvêr, flaum og ras vil føre til akutte skadar på byggverk med kulturhistorisk verdi.

• LES ÒG: Fryktar freda bygningar vil gå tapt
• LES ÒG: Lovar å ta tak i fredingsarbeidet

Verst på Vestlandet

Og sjølv om alle deler av landet vil merke klimaendringane, er det nokre område som er meir utsette.

– Vestlandet og kystområda vil merke det mest. Fram til neste hundreår-skifte ventar ein ei havstiging på 80 cm, 20-30 prosent meir nedbør og meir storm, seier Holme.

Riksantikveren meiner situasjonen er krevjande, spesielt fordi kystkulturen allereie er utsett for ròte og skadar.

– Det å skulle ta att vedlikehaldsetterslepet, og verte endå betre, vert ei stor utfordring både for eigarar og staten, seier Holme.

• LES ÒG: Bygningsarven kan forsvinne fordi Norge mangler utdanning

Men også i innlandet merkar ein klimaendringane. Der er bygningane bygd for eit tørt klima, men når det no vert våtare ser ein at mange hundre år gamle bygningar får ròteskadar.

– Her må det statlege pengar til, og praktiske råd til eigarar for korleis ein kan stoppe forfallet, seier Jørn Holme.