Oppvekst i skuggen av ei mor alle elskar

• TITTEL: Alle elsket moren din
• FORFATTAR: Toril Brekke
• FORLAG: Aschehoug

På omslaget ser vi denne delen av historia i konsentrat: Ei lita jente stirer alvorleg på oss. I ei eiga bilderamme, i fargar, ser vi ryggen på ei ung kvinne i fotsid, raud kjole. Den raudkledde var 19 år og lovande pianist då ho fekk eit barn med ein mann ingen veit kven er: Alle elska mora og kanskje elska også mor opptil fleire, så seier i alle fall ryktet om ein skal tru på slike. Pianistkarrieren hanglar vidare, også etter at mor gifter seg og får eit barn til. Den vakre unge mora hamnar i klem mellom det vesle livet som tobarnsmor i eit rekkjehus på Valle Hovin aust i Oslo, og dei store draumane om internasjonal karriere. Dette ingenmannslandet er ingen bra plass.

Når foreldra stikk av

Hovudpersonen i denne romanen er dottera Agathe, som ikkje er det einaste barnet i nabolaget med foreldre utan særleg omsorgsevne. Her er alkoholiserte fedrar og mødrer som har gitt opp, her er barn som bur aleine fordi foreldra rett og slett har stukke av. Her er den cerebral parese-ramma naboguten som blir hata av far sin. Heime hjå besteforeldra ber den trygge bestemora på draumar som aldri blei noko av, og onkelen til Agathe stikk frå farens ambisjonar – han dreg til sjøs og blir borte. Han er kanskje den einaste som greier å realisere draumane sine, kven veit.

Barna klarer brasane

Toril Brekke er ikkje redd for å vere tydeleg, og ho understrekar tematikken med sterke fargar og dramatiske hendingar. Slikt kan bli glorete og utanpåklistra, men Brekke er langt unna slike fallgruver av fleire grunnar. Ein ting er at hendingane er tydeleg plasserte i tid og rom. Vi er i ein Oslo-bydel som tek form på 50- og 60-talet. Nye familiar flyttar inn, nye skular blir bygd. Barna aktiviserer seg sjølve, dei leikar gøymsel og streifar rundt i store sirklar. Dei passar småsøsken og stel pengar heime når dei treng noko: Mat og klede, etter kvart børst og røyk. Dei lever innanfor tidstypiske rammer, men dei er spesifikke individ og ikkje nødvendigvis representative. Og her kjem den andre grunnen til at dette fungerer til syne. Personane er samansette og utviklar seg gjennom erfaringane dei gjer.

Brekke tek liding og absurditetar på djupaste alvor

Som i romanen «Marmor» frå 2014 er Brekke også denne gongen ute etter å vise fram eit dobbelt bilde. Her er barn som trass i sakn og frykt er tapre og handlekraftige, og foreldre som av ulike grunnar ikkje er til stades for barna sine. Desse vaksne har også sitt, som det heiter, utan at det hjelper barna noko særleg. Kva som gjer det så vanskeleg, får lesaren vere med på å gruble over.

Der det i «Marmor» kravde sin lesar å halde styr på alle personane og dei innfløkte familiekonstellasjonane, er «Alle elsket moren din» tettare knytt rundt færre generasjonar og ei mindre gruppe av personar. Det gjer at denne boka er lettare å trenge gjennom, på godt og vondt. «Marmor» var både tyngre og rikare lesnad. Begge er medrivande og høgst lesverdige forteljingar frå Oslo på 1900-talet. Brekke er ein forfattar som tek heile livet, med lengt og liding, begjær og draumar, absurditetar og komikk på djupaste alvor.

• Flere anmeldelser fra NRK:

«Mannen som jaget sin egen skygge» av David Lagercrantz: Med Lisbeth Salander – langt på vei – henvist til listen over viktige bipersoner, er det få gode grunner igjen til å fortsette Millennium-serien. Bortsett fra pengene.

«Glasshjerte» av Torkil Damhaug: Torkil Damhaug er god på ungdomspsykologi. Det har han vist før og gjør det igjen med «Glasshjerte», hans sjette kriminalroman.

«Nesten menneske. Biografien om Julius» av Alfred Fidjestøl: Alfred Fidjestøls biografi om Julius er et stykke ekte virkelighetslitteratur fortalt etter alle kunstens regler.