Vi kjem rett inn i ein idyllisk familiescene der fire generasjonar er samla kring mat og vin ein sein laurdagskveld. Så ringer telefonen og alt er endra.
Korleis døydde Carl?
Denne scenen skal dukke opp att gjennom heile boka, etter kvart forsvinn starten og meir kjem til av kva som skjedde dei to døgna frå Carl (25) vart livstrugande skadd og til han døydde. Forløpet hakkar seg vidare: tilbake til start, tilbake til det rett etter starten, tilbake tilbake og etter kvart bak startscenen også, for korleis døydde Carl? Det får vi ikkje vite før boka er langt over halvvegs.
Sorga har følgt litteraturen frå det 4000 år gamle Gilgamesh-eposet og fram til samtidsforfattarar som Joan Didon og Nick Cave. Det veit Aidt godt, for ho siterer, kommenterer, kranglar og protesterer på det som før er sagt, medan ho formar si eiga bok. Ikkje som ei historie, men som ein kollasj.
Forfattaren er knust og språket er sprengt i bitar. Teksten er skriven med ei rekkje ulike skrifttypar som representerer ulike bitar av det som er: brokkar frå eigne og andres litteratur, dagbøker, notat frå Carl, draumar, minne: Eit rått, dyrisk raseri får sprengje seg ut i store bokstavar, historier om vener som passar på og viser praktisk omsorg framstår som nødvendig normalitet i vanlege skrifttypar.
Djupt menneskeleg og djupt litterært
Fram frå mønsteret av tekstbitar veks det fram eit bilde av ei spesifikk sorg, omringa av eit heilt kor av sørgjande som alle har søkt å formulere sorga i tekst, og som slik har gjeve både den døde og den sørgjande – om ikkje evig liv, så i alle fall eit liv utover døden. Den Aidt som i starten forbanna ord om sorg, blir sjølv ein samlar og ein skapar av slike. Mot slutten av boka veit ho at ho kan leve vidare.
«Språkets sørgedrakt er stygg og stinkende» skriv Aidt. Det er berre delvis riktig. Eller meir presist: Når det handlar om dei aller verste erfaringane ein kan ha, er «stygt» og «vakkert» ikkje dei mest interessante kategoriane.
Då er spørsmålet heller: Greier forfattaren å få meg til å forstå og til og med kjenne på kva som har treft henne? Svaret på det er ja. JA.
Med «Har døden tatt noe fra deg så gi det tilbake» har Aidt gitt noko til lesarane etter at døden tok noko frå henne. Det er djupt menneskeleg og djupt litterært.
Passar for deg som:
- likar bøker som verkeleg grip deg
- vil forstå sorg gjennom litteraturen
Fleire meldingar frå NRK:
Han er en av verdens største i sin sjanger. Nå er han ute med en ny bok om ungdommer som sliter.
Ingen jeg vet om i dette landet skriver som Ole Robert Sunde. I «Penelope er syk» skriver han om nærvær og ventet sorg.
«Mor om natten» kan meget vel være Niels Fredrik Dahls sterkeste roman til nå.
