Varslingssak i Haugaland Brann og Redning IKS: Anklagar om mobbing og trakassering

Hopp til innhold

I mai 2020 starta det å brenna i ein låve i bygda Skånevik i Etne kommune i Vestland. Brannvesenet kom til staden, og fekk sløkt brannen.

Blant dei på staden var den røynde brannmannen Tore Tendal. Han har dei siste åra vore utrykkingsleiar og stasjonsmeister i bygda med 500 innbyggjarar.

– Eg har ikkje tal på kor mange brannar eg har vore med og sløkt, seier han.

Men det som skjedde etter denne brannen, har fått store konsekvensar for Tendal.

Halvparten seier opp

Brannen i låven vart sløkt, men under overflata i brannkorpset har det ulma i lang tid. No har det gått så langt at brannberedskapen i heile kommunen er i fare.

I løpet av dei siste vekene har 18 av 28 brannfolk, både på brannstasjonen i Skånevik og på brannstasjonen i Etne, sagt opp stillingane sine.

Om kort tid går oppseiingstida ut og krisa er eit faktum for vestlandskommunen.

– Det brenn, for å seia det sånn, seier ordførar i Etne kommune, Mette Heidi Bergsvåg Ekrheim (Sp).

I tillegg til å sløkkja brann har brannvesenet også ein viktig funksjon i samband med helseoppdrag og livreddande førstehjelp.

Meiner leiinga ikkje gjer nok

Årsaka til at så mange har sagt opp, er anklagar om mobbing og trakassering frå leiinga i Haugaland Brann og Redning IKS.

Det fortel fleire brannfolk NRK har snakka med.

Fleire gonger har dei varsla om forholda, utan at noko vart gjort, hevdar dei.

– Eg meiner leiinga godtek både dårleg personalpolitikk og trakassering, hevdar Tendal som er ein av til saman ni som har sagt opp i Skånevik.

Berre to brannfolk er då att i den vesle bygda.

Konflikt i mange kommunar

– Me vert ikkje høyrde når me påpeiker mobbing og trakassering, seier Ole Martin Grindheim, brannkonstabel og innsatsleiar på Etne brannstasjon.

Han seier opp etter 27 år i jobben.

– Eg har sett 12–15 enkeltsaker som eg vil karakterisera som grovt til mindre grovt, der det skjer ting som ikkje skal skje i eit firma, seier Rune Håheim, stasjonsmeister i Etne.

Han er også inne i oppseiingstida.

Alle hevdar dei å ha gjort sitt for å prøva å betra arbeidsforholda.

Både Haugesunds Avis, Grannar og Suldalsposten har skrive fleire artiklar om dei store utfordringane i det interkommunale brannsamarbeidet.

Også i Suldal og Vindafjord kommune har det komme skuldingar om mobbing og trakassering, utan at nokon har sagt opp.

Fekk høyra om chat-gruppe

For Tendal toppa det seg cirka eitt år etter låvebrannen. Då fekk han sjå denne Messenger-meldinga:

Chat-gruppa skal ha hatt medlemmer med leiande posisjonar i det interkommunale brannselskapet.

Personen som skal ha skrive innlegget ynskjer ikkje å kommentera saka til NRK.

– Eg hadde ikkje tru på at det gjekk an, før eg fekk sjå det sjølv. Eg er sjokkert, seier Tendal.

I august i fjor skreiv han eit langt brev til Arbeidstilsynet, der han varslar om kritikkverdige forhold og brot på arbeidsmiljøloven. Førebels utan å få svar.

– Denne saka vert framleis handsama hos oss, seier Guro Fykse, seksjonsleiar i Arbeidstilsynet.

Eksterne undersøkingar

Dei første varsla om mobbing og trakassering kom allereie så tidleg som mars 2020, og i etterkant har to eksterne selskap undersøkt forholda. Utan å avdekkja brot på lovverket.

Om kort tid er ein rapport, som har undersøkt fakta omkring mogleg mobbing og trakassering av tilsette i sosiale medium, venta. Dette var ikkje tema i dei første undersøkingane.

– Det er komme inn som varsel og er blitt handsama etter selskapet sine retningsliner for varsslingssaker og arbeidsmiljølova. Det er difor det er gjennomført ei faktaundersøking, mellom anna fordi det er hevda at det som er distribuert frå den lukka Messenger-chatten ikkje samsvarar med det som originalt ligg i Messenger-meldingene, seier styreleiar Elling Hetland i Haugaland Brann og Redning IKS.

Slik svarar styreleiar Elling Hetland på kritikken

Tilsette me har snakka med seier det er ein fastlåst situasjon. Dei seier dei ikkje er høyrde, og at leiing og styre ikkje har teke nok tak i varsla om mogleg mobbing. Dei meiner det dei ser på som openberr mobbing ikkje har fått konsekvensar for den /dei som står bak. Kva seier du til den kritikken?

Styret behandlar varsel retta mot brannsjef. Dette har styret følgd opp og ikkje funne kritikkverdige forhold her. Varslingsutvalet behandlar varsel retta mot andre i selskapet.

Varslingsutvalet er utvida med representant frå bedriftshelsetenesten og eit styremedlem, som gjennom mange år har jobba som personal- og organisasjonssjef i kommunar på Haugalandet og har erfaring frå arbeid med varslingssaker.

Det er varslingsutvalet som har tilrådd å gjennomføra faktaundersøkinga i forhold til det som er kome fram i den lukka messengergruppa og på sosiale media. Dette er i tråd med arbeidsmiljølova. Kontradiksjon er eit viktig prinsipp i AML og i faktaundersøkinga som er gjennomført.

Kor mange varsel har de fått om mogleg mobbing/trakassering/hets?

Styret har behandla to varslingssaker, deriblant ei om mogleg mobbing/trakassering/hets. Denne saka vart etter behandling i styret sendt vidare til varslingsutvalet for vidare behandling.

Den andre saka handla om vaktordningar og tilsetjingar, noko som førte til ein forvaltningsrevisjon gjennomført av KPMG, der alle føreslegne tiltak er følgd opp administrativt i ettertid.

Du har sett kva som er skrive i denne messenger-chatten – Korleis reagerer du på det?

Dette er komme inn som varsel og er blitt handtert etter selskapet sine retningsliner for varslingssaker og arbeidsmiljølova. Det er difor det er gjennomført ei faktaundersøking, mellom anna fordi det er hevda at det som er distribuert frå den lukka messenger-chatten ikkje samsvarar med det som originalt ligg i messengermeldingane.

Kva har de gjort for å ordna opp i desse sakene?

Det er brukt mykje interne ressursar på desse sakene, mellom anna er det gjennomført stasjonsmøte på alle stasjonane i selskapet i fjor haust.

I tillegg har brannsjefen gjennomført brannsjefens time på dei fleste stasjonane før jul. I desse møta har situasjonen i selskapet vore drøfta og det vore dialog med tilsette om kva som må til for koma seg vidare.

Tiltak som er sette i verk, både etter rapporten frå Mai Vik Consulting og forvaltningsrevisjonen frå KPMG, har vore støtta frå tillitsvalde i selskapet.

Det må også nemnast at det på stasjonsmøta og i brannsjefens time er kome mange positive tilbakemeldingar, med støtte til styret sitt arbeid og til leiinga i selskapet.

Tilsette me har snakka med meiner det er ansvarsfråskriving å bestilla eksterne rapportar – kunne de gjort meir for å løysa det internt?

Dette er ikkje ansvarsfråskriving, men det er å ta situasjonen på alvor. Når det blir hevda at det ikkje er tillit til verken styret eller dagleg leiing, har me vurdert det slik at då må me ha eksterne inn å gå gjennom dette, slik at me får vurdert dette frå uavhengige partar. Det har også vore kravd ekstern gransking i varsel tilsendt styret. Dei eksterne rapportane har danna og skal vidare danna grunnlaget for intern dialog og løysingar for å koma ut av dette.

Er det blitt sagt unnskyld til dei som opplever mobbing? Kven har sagt unnskyld, i tilfelle?

Handtering av varsel er det som kjem som ein følgje av faktaundersøkinga som no ligg på bordet.

Tilsette i Etne meiner dei har gjort det dei har kunna for å løysa denne konflikten – er du einig i det?

Dei tilsette har delteke i kartlegging og på den måten fått legge fram sine synspunkt. Dette er viktig for å få fakta fram og for å få subjektive synspunkt gjort om til objektive fakta, både frå dei som har varsla og dei som det er varsla mot.

Kor stor tru har du på at rapporten frå Arbeidsmiljøspesialistane skal kunna få dei tilsette i Etne til å trekkja oppseiingane?

Rapporten skal ikkje løysa konflikten, men gje oss fakta i saka for å kunne handtere saka i selskapet.

Kva er mogelegheitene viss dei ikkje trekkjer oppseiingane?

Me jobbar framleis internt for å få løysa denne konflikten. I det ligg det at dei tilsette som har sagt opp, er ynskt tilbake i jobbane sine. Styret har ikkje lese rapporten frå Arbeidsmiljøspesialistane, då den inneheld mykje tausheitsbelagde og personsensitive opplysningar, men er orientert om hovudfunna i rapporten. No skal funna i rapporten presenterast internt og for eigarane i selskapet av Arbeidsmiljøspesialistane, så vil det bli jobba vidare med tiltak etter det.

Brannsjef Dag Botnen erkjenner at situasjonen er vanskeleg. Men at dei tek saka på alvor og gjer det dei kan for å løysa situasjonen.

– Om nokon meiner at varsel ikkje vert teke tak i, så er det ikkje korrekt. Det vert teke tak i, seier han.

Botnen fortel at heile brannvesenet er prega av konflikten.

– Me er nøydd til å finna ei løysing.

Kan ikkje kommentera varsel

NRK har spurt Botnen gjentekne gonger om kva han tenkjer om varsla som har komme om mobbing og trakassering.

Men han svarar det same på kvart spørsmål, nemleg at han ikkje kan kommentera desse forholda, sidan det er varslarsaker.

– Eg kan ikkje gå inn og handsama varsel i det offentlege rom. Dette varselet har me fått hjelp av ein ekstern part til å handtera, og denne jobben går framleis føre seg, seier Botnen.