Sprengde ut sti i nasjonalpark: – Ante ikkje at dette var ulovleg

– Dette er eit svært frodig, idyllisk og flott område. Naturtilstanden og geologien er veldig særeigen. Området er verna mot alle typar inngrep. Derfor ser me alvorleg på dette, seier Rune Mikkelsen i Statens naturoppsyn (SNO).

Han har ansvar for å følga med på Folgefonna nasjonalpark.

– Det er veldig strenge reglar mot å foreta seg noko som helst der.

Men ovanfor den veglause hyttegrenda Mosnes er det no oppdaga at nokon har sprengt og grave i Mosdalen innanfor nasjonalparkgrensa. Mikkelsen drog på synfaring.

– På stien langs Mosneselva var det utført sprengingsarbeid i stein og blokkstein langs og på stien. Det var også bora og klargjort for ytterlegare sprenging.

Inngrep er forbode

Ein nasjonalpark er eit større områdevern for å ta vare på viktige naturverdiar, og å avgrensa menneskeleg verksemd og utbygging. Til dømes graving, utfylling, sprenging og bryting av stein er forbode i nasjonalparken.

I alle norske verneområde må ein søka til både kommunen og til vernestyremaktene viss ein vil gjera inngrep.

Grunneigarane i Mosdalen hadde verken søkt til Folgefonna nasjonalparkstyre eller til Etne kommune.

Statens naturoppsyn har no meld grunneigaren til politiet, for brot på naturmangfaldlova og verneforskriftene for Folgefonna nasjonalpark.

– Dette området har strengt vern. Me tar meldinga frå SNO alvorleg og skal undersøka saka.

Det seier etterforskingsleiar Sjur Stava ved Nordsjø- og miljøseksjonen til Sørvest politidistrikt.

– Ser mange ulovlegheiter kvart år

Gravinga og sprenginga på stien ved Mosnes er del av ein ganske dyster statistikk.

Miljødirektoratet – som SNO er underlagt – har sidan 2019 meld 330 saker til politiet for brot på naturmangfaldlova. Dei fleste sakene gjeld inngrep i verneområde.

– SNO kjem kvart år over ganske mange ulovlegheiter av ulike slag, seier juridisk seksjonsleiar i Miljødirektoratet, Trond Flydal.

Inngrep i verneområde kan vera ulovlege vegar, graving, sprenging, ulovlege bygg, ulovleg motorferdsel.

Ifølge Flydal er det i all hovudsak privatpersonar som bryt naturmangfaldlova og verneføreskriftene.

To saker i veka

Også privatpersonar, kommunar og andre kan melda inngrep i verneområde til politiet. På spørsmål frå NRK har Økokrim laga ei oversikt over saker sidan år 2020.

I gjennomsnitt har politiet mottatt over 1,9 saker i veka på dei snart fire åra.

Ifølge Mikkelsen er det sjeldnare med ulovlege inngrep i Folgefonna-området.

– Dette er ein nasjonalpark som heldigvis ikkje har så mange saker, samanlikna med andre verneområde og nasjonalparkar.

Han nemner Hardangervidda som eit døme der brukarinteressene og ferdselen er større og oftare kjem i strid med vern.

Ville gjera stien sikrare

Grunneigaren har til nasjonalparkforvaltaren forklart at føremålet med arbeidet er «å gjera stien sikrare for folk som er dårleg til beins».

Magne Langåker er leiar for sameiget som har stått for arbeidet. Han seier det er åtte familiar som eig dalen. Dei starta arbeidet for eit par år sidan.

– Det er vår eigedom. Me har stelt med den i alle år. Me er stolte over dalen og historia vår. Intensjonen vår var å ta vare på stien, til glede for alle som går der. Den er veldig ujamn, grovt bygd, og utsett for slitasje, seier han til NRK.

– Trudde de at sprenging inne i nasjonalparken var greitt?

– Me ante ikkje at dette var ulovleg. I ettertid skjønar eg det, men me tenkte ikkje på det.

– I alle år har det vore ein kontinuerleg kamp mot elva for å oppretthalda ein sti langs dalen.

– Eit overgrep mot oss

Langåker seier det aller meste av arbeidet var heilt vanleg vedlikehaldsarbeid med spett og spade. Og at dei har brukt trollkraft, ikkje dynamitt.

No skal alle steinane med borehol likevel ikkje bli fjerna.

– Nokon av oss har kanskje vore litt ivrige der. Me har no fjerna kjeglene og skal fylla hola med sand.

Han er kritisk til manglande informasjon frå styremaktene.

– Me er ein ny generasjon eigarar. Me kunne blitt rettleia og informert om vernereglane. No har Statens naturoppsyn meld oss til politiet utan dialog med oss. Dette opplevast som eit lite overgrep. Og styremaktene har ikkje vist interesse for å trygga ferdselen i dalen.

SNO: – Nokon strekker strikken

Miljødirektoratet avviser at reglane er ukjende eller uklare.

– Ein finn svar viss ein berre sjekkar reglane som gjeld for det enkelte verneområdet, seier Flydal.

– Men som elles i samfunnet er det jo alltid nokon som prøver seg på å strekka strikken litt langt, utan at det nødvendigvis gjeld i denne saka, seier Mikkelsen.