Ei duft som er mest vanleg i Tyrkia, finn du heilt inst i Sognefjorden.
Nærmare bestemt: Lærdal.
Der har bøndene, mellom stupbratte fjell med snødekte toppar, begynt å dyrke varmekjære frukter.
Hjå Grøtte blømer aprikostrea. Frukta det er mest vanleg å dyrke langs Middelhavet.
APRIKOS: Lukkast bonden med denne planten vil den vere full av oransje aprikos i august.
Foto: Ole Kristian Svalheim / NRK– Det er moro å gå i litt andre retningar. Ta risikoen og teste noko nytt. Aprikosen ser ut til å fungere, så no prøvar eg meg vidare med fersken, seier Ivar Petter Grøtte, bonde i Lærdal.
Årsaka til at dei har byrja med eksotiske frukter er klimaet i bygda.
– Vi merkar at det blir varmare, seier Grøtte som har henta inspirasjonen frå studieturar til utlandet.
Ifølge Lærdal Grønt forventar produsentane i Lærdal til saman 4,5 tonn aprikos i år.
Viktig å omstille
Denne måten å tilpasse seg eit klima i endring har fått den årvisse Klimakonferansen på Vestlandet til å ta turen til Indre Sogn.
– Vi ønsker å vise at jordbruksskular, bønder og produsentlag verkeleg tar klimautfordringane på alvor, og jobbar kvar dag for å tilpasse og omstille seg, seier Lisbeth Dahle, lektor ved Høgskulen på Vestlandet, som er med å arrangere konferansen.
FASINERT: I slutten av april var den årvisse klimakonferansen på rundtur i Indre Sogn. Tema for konferansen var matsikkerheit, klima og energi.
Foto: Ole Kristian Svalheim / NRKHo får støtte frå klimadirektøren i Bergen kommune.
– Ting skal gå i kretsløp og vi skal bruke det vi har. Vi må bruke naturen som skal bidra til å vinne karbon. For at den skal gjere det, spesielt på jordbruksområdet, så er det veldig viktig å halde drift, seier Stina Ellevseth Oseland.
Større utfordringar
Sjølv om eit varmare klima gjev grobotn for nye frukter, byr det og på større utfordringar
I 2014 blei Grøtte og fleire i Lærdal råka av eit brutalt ekstremvêr. Det bøtta ned med vatn og snø i fjellet som førte til ein forrykande flaum. Vassmassane øydela ein heilt nyplanta morellebærhage, eit bringebærfelt og halve aprikosfeltet.
STORFLAUM: I 2014 miste fleire i Lærdal avlingane som følge av ekstremvêret. Med ein grunntemperatur som er på veg oppover vil Noreg bli meir utsett for ekstremnedbør og flaumar.
Foto: Oddleif Løset / NRK– Med det vêret vi har er det difor viktig med dyrking rundt om i heile Noreg. Det tek vekk litt av klimarisikoen dersom det blir tørke eller store nedbørsmengder ein stad.
Viktig å ikkje legge ned
Ein anna som har sett moglegheiter for å dyrke frukt er bonden Eyvind Reme.
I Innvik i Nordfjord har han 20.000 frukttre og 30 mål med bringebær.
– Det er eit veldig bra klima for dette her i Innvik. Kanskje det beste i landet, seier Reme.
Sjølv slutta han i jobben offshore for å satse på jordbruket.
SATSAR: Eyvind Reme utnyttar klimaet i Innvik til å satse på frukttre og bringebær.
Foto: Harald Kolseth / NRKStyreleiar for Innvik Fruktlager, Steinar Dvergsdal, trur andre bygdelag også har potensial til same drift.
– Det kan absolutt vekse fram andre stadar, men det må vere eit miljø for det. I tillegg spelar klimaet inn, og her i Nordfjord har vi eit godt klima og jordsmonn for dyrking.
Carlo Aall, klimaforskar i Vestlandforsking, fortel at det vil vere eit større behov for auka matproduksjon i Noreg framover fordi vi kjem til å få ein meir utrygg global matproduksjon.
– Den viktigaste endringa med norsk jordbruk i klimasamansetning er å sette ein absolutt stopp for nedbygging av dyrka mark og anna mark som er viktig for matproduksjon.
– Så må vi organisere økonomien slik at ikkje bønder legger ned og sluttar.
