Espen Barth Eide håper den komande våpenkvila blir langvarig

I natt godkjente Israel ei fire dagar lang våpenkvile med Hamas. Lauslating av 50 Israelske gissel og 150 palestinske fangar er blant hovudpunkta i avtalen. Det er hovudsakleg kvinner og barn som blir slepne fri av begge sidene i konflikten. Over 300 vogntog med nødhjelp skal også få sleppe inn på Gazastripa dagleg medan våpenkvila går føre seg.

Våpenkvila er det første diplomatiske gjennombrotet mellom partane sidan Hamas angreip Israel 7. oktober. Nesten 240 Israelske gissel sit framleis fanga på Gazastripa.

Israel skal ha gått med på å utvide våpenkvila med ein dag for kvart tiande gissel som blir slept fri, skriv Associated Press.

Utanriksminister Espen Barth Eide (Ap) seier at avtalen gjer det mogleg å sende meir humanitær bistand inn til Gaza enn det som har vore mogleg så langt.

– Ei våpenkvile er noko vi har ønska oss lenge. Vi har sagt til alle partar at vi ønskjer oss ei langvarig våpenkvile. Røde Kors skal no også få sjå til gislane som framleis blir haldne av Hamas. Det er viktig.

Trur varig fred i Midtausten avheng av tostatsløysing

– Heller ikkje denne konflikten har ei endeleg militær løysning. Den må ein finne gjennom forhandlingar. Og eg kan ikkje sjå noko betre utfall på lang sikt enn at vi får ei tostatsløysing, ein legitim palestinsk stat som lever i fred ved sida av Israel og at dei finn ut av det med kvarandre, seier Eide.

Medan verda si merksemd er retta mot Gaza, må ein nytte høvet til å diskutere ei slik løysning om ein skal få varig fred i Midtausten, meiner Eide.

– I det uendelege mørket vi har sett i mange veker er det eit bitte lite håp i at landa rundt og dei sentrale store maktene internasjonalt no igjen har oppdaga at ein må løyse det palestinske spørsmålet. Hugs at mange arabiske statar var i ferd med å inngå fredsavtalar og å kome på godfot med Israel utan å gå via det dei såg som omvegen via det palestinske spørsmålet. Det trur ikkje eg at går an. Frå norsk side trur vi at ei varig fredsløysing i heile Midtausten kjem an på at vi får til ei tostatsløysing, seier utanriksministeren.

Svensk Israel-ekspert: – Veldig dårleg avtale for Hamas

Hamas ser ut til å ha fått overraskande lite ut av forhandlingane om ein mellombels våpenkvile med Israel, meiner den svenske Israel-eksperten Anders Persson.

– Ser man heilskapleg på det, ser det ut som ein veldig dårleg avtale for Hamas, seier han til nyheitsbyrået TT.

– Forholdet mellom gislar og fangar er 1 til 3, som er mykje dårlegare enn det pleier å vere, fortset Persson.

Han legg til at nødhjelpa som skal inn til Gaza ikkje er nok sett i samanheng.

– Nødhjelpa kjem på 300 lastebilar eller noko sånt, det svarar til tre dagars forbruk.

Han påpeiker samstundes at det er mykje som ikkje er kjent om avtalen ennå, skriv NTB.

– Hamas treng ein diplomatisk seier

Midtausten-forskar Erlend Lorentzen Sogge ved Universitetet i Oslo seier han vil vere forsiktig med å håpe på at den komande våpenkvila er starten på slutten av krigen.

– Netanyahu sa i går at han ville halde trykket oppe og at krigføringa ville fortsette etter gissel- og fangeoverføringane var fullført. Men det er heilt klart at dette er det første diplomatiske gjennombrotet mellom partane sidan krigføringa starta. Det gjev eit visst håp, så vi får sjå korleis prosessen utviklar seg, om Hamas vil sleppe fleire gissel fri etter dette i bytte mot meir våpenkvile. Men alt avheng av korleis ting utviklar seg dei neste dagane, seier Sogge.

– Hamas seier dei held fingeren på avtrekkaren. Israel har heile tida frykta at Hamas skal regruppere seg og finne ny styrke ...

– Det er ei reel frykt. Hamas har stort behov for ein våpenstillstand, men først og fremst handlar det om å få naudhjelp inn til Gazastripa. Og så handlar det om å sikre Hamas ein diplomatisk seier. Hamas er enormt pressa no, dei har mista store område nord i Gaza. Gazastripa ligg i ruinar. Internasjonalt sett haglar det med kritikk mot Hamas. Dei treng ein diplomatisk seier for å kunne demonstrere at angrepet på Israel 7. oktober faktisk førte til at palestinske fangar slapp ut av israelske fengsel. Når det gjeld den naudhjelpa som skal kome inn til Gazastripa gjennom Rafah-krysninga til Egypt, seier egyptiske styresmakter at det er varer som skal sjekkast veldig nøye, så dei ikkje kan bli brukte til krigføring for Hamas. Men ei kvar våpenkvile vil gje litt pusterom for partane og moglegheit til å ta nye posisjonar, svarar Sogge.

– Korleis forsvarar Hamas seg militært i Gaza?

– Hamas slost på heimebane no. Akkurat kor store militære tap dei har lidd under den konflikten her er vanskeleg å seie, sidan dei ikkje offentleggjer tal på det sjølve, men det er ingen tvil om at Hamas er i ein pressa situasjon. Hamas håpte heilt sikkert at det israelske angrepet på Gazastripa ville utløyse ein større regional konflikt, at fleire frontar vart opna mot Israel frå arabiske allierte i regionen, for eksempel mellom Israel og Libanon. Det har ikkje skjedd i den storleiken Hamas håpa på, svarar Midtausten-forskaren.

– Kjem våpenkvila til å bli overheldt?

– Det finst ingen garanti for at våpenkvila blir overheldt. Ein kvar liten misforståing kan føre til at kampane blussar opp att, men begge partar har nok håp om at dette skal gå, seier Sogge.

Kina, EU og USA reagerer

USA har vore sentral i arbeidet med å få i stand avtalen saman med Qatar og Egypt.

– Eg er svært glad for at nokre av desse tapre sjelene vil bli attendeført med familiane sine når denne avtalen er fullt implementert, seier USAs president Joe Biden.

Den amerikanske presidenten bekreftar at amerikanske gislar er venta å bli lauslatne som følgje av avtalen.

EU-kommisjonen sin leiar Ursula von der Leyen ønskjer også avtalen mellom Israel og Hamas velkommen, og seier EU vil ta pausen i bruk til humanitær hjelp.

– EU-kommisjonen vil gjere sitt ytste for å bruke pausen til eit humanitært løft for Gaza, seier von der Leyen.

Kinas utanriksminister Wang Yi ønskjer også den mellombelse våpenkvila velkommen og seier han håper det vil hjelpe på den humanitære krisa på Gaza, skriv Reuters.