Godt nok på kinesisk: 差不多

Eg opna ei dør for å tre inn i eit hus eg alltid gler meg til å koma til, men det eg møtte denne gongen var eg ikkje førebudd på.

Eg har fått låna eit bondehus på landsbygda i Beijing. Her drar eg for å pusta litt betre når den kinesiske hovudstaden blir kvelt av forureining.

Det var mange veker sidan sist eg hadde vore der, og eg visste at graset var høgt. Korrespondentar har ikkje tid til å temma ein hage, sjølv om det gir sjelefred å prøva inniblant.

No var det meir enn graset som var vilt. Heile eigedomen såg ut som den hemmelege hagen.

Klatreplanter hadde funne vegen inn gjennom dører og over murar, og hønene som heldt til i eit inngjerda område, sprang fritt, og kakla fornøgd over å vera på frifot.

Alt dette var nesten fornøyeleg, men då eg opna døra til huset blei eg forskrekka.

Mykje vatn

Ei innestengt fuktig luft slo i mot meg. Eg gjekk inn og såg at ytterkleda som hang der var dekka av eit tynt kvitt lag som likna bomull, men som tydelegvis var mugg. Det var merkeleg.

Visst hadde det vore mykje vatn denne sommaren. Landsbyen hadde vore isolert i tre veker på grunn av flaum, men veggane i huset er laga av leire som gjer at det nær sagt aldri er fuktig innandørs.

Ved nærmare ettersyn var sengemadrassen gjennomvåt, og fukta hadde spreidd seg oppunder taket. Eg tok nesten til tårene, fortvila, men også sinna. Eg betaler nemleg nokon for å sjå til eigedomen. Kva hadde skjedd?

Eg gjekk inn på det enkle badet, som har malte vegger, og difor er meir utsett. Der flassa målinga av veggen på grunn av fukt. Eg prøvde å skura toalettet som hadde fått store mørke flekkar, men det gjekk ikkje bort.

Ei død mus

Då eg opna den siste døra, til eit uthus me bruker til gjesterom, var det første eg såg ei død mus, som tydelegvis hadde lege der lenge. Her var den same innestengde lufta endå sterkare.

Eg opna alle vindauge og dører på vidt gap. Så ringde eg den lokale kvinna eg betaler kvar månad for å sjå til huset. Ho var raskt på plass, ønskte meg velkommen tilbake, og var som vanleg blid og imøtekommande.

Eg sa eg trong å vita kva ho meiner eg betaler henne for. Ho sa at det var jo fordi ho skulle mata hønene, og elles sjå til at alt er i orden. Ja, akkurat. Hønene hadde fått mat. Det skal ho ha. Men, korleis kunne det ha seg at huset var full av fukt?

Jo, ho hadde altså sendt meg eit bilete på appen wechat over sommaren, over noko som kunne vera ein lekkasje i huset, men som kanskje ikkje var det heller. Ho hadde ikkje fått svar, og då tenkte ho ikkje meir på det.

Akkurat, men tenkte ho at det var fuktig i huset? Ja, det tenkte ho. Tenkte ho då at ho burde opna dørene og vindauga for å lufta og tørka ut huset? Nei, det hadde eg jo ikkje sagt at ho skulle. Ho gjentok at ho hadde sendt meg eit bilete og ikkje fått svar.

Eg forklarte at eg ikkje hadde fått dette biletet, men sjølv om eg ikkje hadde svart på meldinga, så hadde ho jo forstått at det var fuktig inne og då burde ho vel ha gjort noko med det? Ja, men ho kunne ikkje setja i gang med reparasjonar utan mitt samtykke. Det var eg samd i. Alt som kostar pengar bør avklarast.

Ikkje tydeleg nok

Men kva med å opna dører og vindauge? Det kostar jo ikkje pengar? Eg spurte henne kva ho ville ha gjort om det brann på eigedomen. Svaret var at om det brann ville ho ringa brannvesenet og så ringa meg. Tydelegvis er fukt litt meir vagt enn brann.

Eg viste henne inn på rommet der det låg ei død mus, og eg viste henne badet med fuktskadane. Det var tydeleg at ho ikkje hadde vore inne på desse romma medan eg var borte. Det var riktig. Ho hadde tenkt at det ikkje var nokon problem der, så difor hadde ho ikkje vore innom heller.

Dette var ei interessant problemstilling. Korleis tenkte ho at det var mogleg å vita at det ikkje var noko problem om ho ikkje sjekka forholda? Eg forstod på henne at eg hadde visst ikkje vore tydeleg på at ho måtte sjekka overalt. Nettopp. Då var me tilbake til kva oppsyn med eigedomen eg eigentleg betaler for.

Firkanta hovud

Når ho no fekk tenkt seg om, var ho samd i at ho burde ha opna dører og vindauge. No når eg hadde sagt det så tydeleg så ville ho gjera det neste gong.

Hadde eg hatt eit anna alternativ og kjent betre til kva det ville innebera lokalt, så hadde eg sagt takk og farvel og funne ein ny vaktmeister. Problemet er at det kanskje ikkje ville vore noko betre. Det sluttar aldri å overraska meg kor tydeleg ein må vera med kinesarar. Dei er ikkje opplært til å tenkja sjølv.

Heile utdanningssystemet handlar om å gjera som ein får beskjed om. Om å pugga, og om å gjera det ein blir fortalt. Faren til ein barneskuleelev fortalde meg at den kinesiske skulen sonen gjekk på gjorde alt den kunne for at han skulle bli firkanta i hovudet.

Med eit politisk system som dikterer kva som er rett og galt, sant og usant, er det ikkje akkurat den frie tanke som blir premiert.

差不多

Det er også eit anna fenomen som er interessant i denne samanhengen og det er fråsegna «cha bu duo» (差不多), som fritt oversett betyr godt nok.

Då eg fekk malt leilegheita i Beijing var det eit spann måling for lite, og då hadde dei som gjorde arbeidet like godt malt litt på ei dør, litt på ein karm, og litt på ei anna dør, litt sånn «cha bu duo,» godt nok.

Lister på skakke, skitne filler til vasking, støvtørking rundt bordet men ikkje under, det er «cha bu duo». Altså god grunn til å vera overtydeleg på alt ein skal ha gjort.

Då eg i vinter skulle stengja vatnet i huset på landsbygda for å unngå at det fraus, fekk eg hjelp til å finna fram til vår kopling inne i kummen. Det var mannen til vaktmeisteren som med eit breitt smil hjalp til.

Då alt var stengt ned, let eg kranane stå opne på kjøken, på bad og i uteboden.

Problemet var at det ikkje var vår vasskopling som blei stengd, men naboen sin. Naboen klagde sjølvsagt på at dei mangla vatn, men ikkje til meg.

Kvar minste detalj

Brått fløymde det inn vatn over alt i huset.

Fortvila ringde eg vaktmeisteren, som kunne fortelja at mannen hennar var på gata rett utanfor porten der kummen var, og hjelpte andre med vatn. Nettopp.

Då naboen varsla sin vassmangel hadde han nemleg hoppa ned i kummen igjen og skrudd på vatnet igjen. Utan å seia frå til meg. Med det resultat at det fløymde over i alle romma med opne kranar.

Det tok sin tid å tørka opp alt vatnet, men denne dagen hadde eg dårleg tid og kunne ikkje sjekka kvar ein krok.

Difor bad eg min lokale vaktmeister, som altså er gift med han som skrudde av og på vatnet, om å sjå til at det ikkje var noko vatn nokon stad. Dei måtte sjekka alle plassar der det blei brukt vatn. Det var forstått, ikkje noko problem.

Eit problem var det likevel. For når eg kom tilbake nokre vinterveker seinare, var toalettet og vassrøyra på badet botnfrosne.

Moralen er å gi tydeleg beskjed om kvar minste detalj.

Eit perspektiv

Utfordringa oppstår når ein ikkje kan spå framtida. Ulike situasjonar krev ulike løysingar, men det får ein ta med ei klype salt.

«Cha bu duo» når målinga skvett over dyrbar kunst, for ingen hadde sagt at det måtte dekkast til. «Cha bu duo» når skapet skal festast til veggen, for det gjer vel ikkje noko at det står på skakke.

For å setja det litt i perspektiv er det ikkje alltid norsk kundeservice heller leverer etter prinsippet å tenka sjølv.

Banken eg er kunde i er Norges største finanskonsern, men eg har i det siste fundert over i kva land kundeservice-avdelinga har fått si opplæring.

Dei tolka bestillinga «hurtigast mogleg sending til Kina» for å vera vanleg a-post, med det resultat at eitt av tre kredittkort kom fram, eitt hamna på Vestlandet i Norge, og eit forsvann på vegen.

Tre og ei halv veke etter bestilling og sju insisterande telefonsamtalar seinare om at ilpost er einaste måten å få dette til på, om så for kundens eigen rekning, klarer banken å senda nye kort, også denne gongen med a-post, til ein no både fortvila og forbanna kunde på andre sida av verda.

Gjekk dei på skule i Kina?

Perfekt syn

Ein kan absolutt få grå hår i Kina av «cha bu duo» og detaljstyring. Samstundes er det eit mysterium korleis det likevel sprett opp kreativitet i dette landet. Det er til tider merkverdig kor lett ting kan vera.

Til dømes gav ein ven nesten opp å få fornya sitt førarkort på grunn av alle kontora han då måtte innom. Blant anna trong han helseattest frå eit sjukehus i utkanten av byen. Han blei matt berre av tanken på å bruka ein heil dag på å stå fast i trafikken og få saumfart både indre og ytre organ.

Då tok ein kinesisk kompis av han saka i egne hender. Utan å seia kva han hadde tenkt å bruka det til, insisterte han på å få passnummer, høgde på personen, augefarge og eit passfoto.

Dagen etter kom han, til min vens store overrasking, tilbake med ein ferdig stempla helseattest. Min ven hadde ifølgje denne eit perfekt syn, upåklageleg hjarterytme og var i det heile tatt frisk som ein fisk. Det var han jo også, men korleis hadde dette gått til?

Kompisen kunne fortelja at det var veldig enkelt. Han kjente nokon, og ferdig med den saka.