– Det har vore ubehagelege dagar. Det var eit forferdeleg sjokk. Alt blir plutseleg forandra etter at vi har investert 32 millionar kroner, seier Thor Daniel Aas.
Han er ein av fire grunneigarar som eig Straume Kraftverk AS i Valle. Kraftverket vart opna i 2017.
Med dagens skatteregime klarer småkraftverket i Setesdal seg greit. Men dersom ekspertutvalet, som måndag la fram ein rapport med forslag til nye skattereglar, får det som dei vil, kan det bety kroken på døra allereie.
– Ei katastrofe
Dette føreslo ekspertutvalet som omfattar småkraftverka:
- Dei vil heve grunnrenteskatten frå 37 til 39 prosent.
- I tillegg vil utvalet at fleire småkraftverk skal betale grunnrenteskatt. I dag betaler ikkje småkraftverk som produserer med lågare innstallert effekt enn 10 MVA denne skatten. Utvalet har føreslått å senke grensa for skattefritak til 1,5 MVA.
Småkraftforeninga, som representerer rundt 400 småkraftverk som er i drift, er klar i si tale.
– Det vil vere ei katastrofe for norske bønder og grunneigarar, som har satsa millionar av kroner, seier dagleg leiar i Småkraftforeninga, Knut Olav Tveit.
Kring 50 småkraftverk er under bygging i landet i dag. Ifølgje Småkraftforeninga er fleire sett på vent etter at rapporten vart lagt fram måndag.
– Småkraftbransjen har ikkje ein økonomi som toler grunnrenteskatt. Vi er tilpassa dagens kostnadsnivå i dagens skatteregime.
KRITISK: Dagleg leiar i Småkraftforeninga, Knut Olav Tveit, er sterkt kritisk til rapporten frå ekspertutvalet.
Foto: SmåkraftforeningaPå billegsal til utlandet
Ein gjennomgang Småkraftforeninga har gjort viser følgjande:
- 200 småkraftverk eigd av norske bønder og grunneigarar som produserer over 5 GWh, vil 140 av dei eksempelåret 2016 gå med eit gjennomsnittleg underskot på 640 000 kroner etter grunnrenteskatt.
– Dette vil føre til konkursar og kraftverk på billegsal der utanlandske investorar står klare til å sikre seg desse, seier Tveit.
I rapporten peikar ekspertutvalet på at mange kraftverk nedskalerer kraftproduksjonen for å komme under 10 MVA, for å unngå grunnrenteskatt.
Kroken på døra
Byrkjelo Kraft AS i Gloppen kommune i Sogn og Fjordane stod klart i 2007. Kun to av åra kraftverket har vore i drift har dei 20 eigarane teke ut ubytte. I fjor tok dei ut to millionar kroner.
– Det stor sjans for at vi er ferdige dersom dette vert ein realitet, seier ein av eigarane, Atle Støyva.
Thor Daniel Aas i Valle meiner stortingspolitikarane i praksis tek livet av Bygde-Noreg, dersom dei vedtek skattereglane ekspertutvalet har føreslått.
– Vi blir ikkje søkkrike av å eige kraftverket vårt. Men det gjer oss moglegheit til å halde liv i gardane våre. Vi kan pleie naturlandskap og bygningar slik at turistane har noko å sjå på når dei kjem på ferie, seier Aas.
KONKURS: Bonde og grunneigar Atle Støyva trur kraftverket hans går konkurs med skjerpa skattereglar for småkraftverk.
– Ser ikkje noko feil
Leiaren for ekspertutvalet Per Sanderud sa følgjande om småkraftverka på pressekonferansen måndag:
– Dei har ein veldig stor skattefordel i dag, så då vil nokre prosjekt falle ut om dette blir gjennomført. Det er ein konsekvens, ja. Men vi får meir og større utbyggingar i staden. Eg ser ikkje noko feil ved at ein får den konsekvensen, sa Sanderud ifølge TU.
Til NRK seier han at utvalet har føreslege overgangsreglar slik at endringane vert fasa inn over tid. I forslaget står det at ein reduksjon utan overgangsreglar kan føre til at enkelte kraftverk blir særleg hardt råka.
Sanderud er klar på at grensa for skattefritak vi har i dag bør endrast.
– Ei absolutt grense som er så høg har uheldige konsekvensar, som at ein neddimensjonerer kraftverka og ikkje får utnytta dei godt nok. Grensa vi har i dag er uheldig og bør endrast.
LEIAREN: Det var Per Sanderud som leia ekspertutvalet som har føreslått store endringar av skattesystemet for norsk vasskraft.
Foto: Leif Dalen / NRK
