– Eg må vel klare meg sjølv

Gule vegger, lyden av vekter som fell i golvet og andpustne folk i aktivitet. Kari Ann Holme er godt kjent i lokala til Puls Førde, og går med faste steg mot beinpressapparatet. Ved sida av henne er fysioterapeuten Aud Vassbotten, som jamnleg er med henne på trening.

– Roleg ned, og skyv opp igjen!

Vassbotten gir strenge beskjedar mens Holme trenar, passar på teknikken og når ho skal ta pause. Treninga med fysioterapeuten er viktig for Holme. I november 2008 fekk ho beskjeden om at ho hadde fått Multippel Sklerose (MS) – ein kronisk sjukdom som går på sentralnervesystemet, og kan føre til alvorlege handikap for dei som blir ramma.

Inntil no har MS stått på ei liste over diagnosar som har hatt rett til gratis fysioterapibehandling. På denne lista står mellom anna også Parkinson og leddgikt. men i det nye statsbudsjettet føreslår regjeringa å fjerne denne lista. Då vil MS-sjuke måtte betale eigendel for behandlinga, på linje med andre folk som nyttar fysioterapi.

Vil bremse sjukdommen med trening

Det finst ulike typar MS, men Holme er ikkje den som kan ramse opp detaljar om dei.

– Eg er ikkje så oppteken av å kunne alt om sjukdommen min. Eg tar det som kjem, når det kjem, seier ho.

Per dags dato finst det ingen kur mot MS, men det finst medisinar som kan bremse sjukdomsforløpet. Trening har også effekt.

– Det er viktig for MS-sjuke å trene styrke, og rolla til ein fysioterapeut er viktig fordi vi kan rettleie og teste, og rette treninga inn mot der vi ser at pasienten har hatt funksjonstap, seier fysioterapeut Aud Vassbotten.

Ho behandlar fleire personar med MS, og trur at det er viktig at tenesta er gratis.

– Mange pasientar med alvorlege, kroniske sjukdommar er heilt eller delvis uføretrygda, og mange av desse har begrensa økonomi. Det at dei har hatt fri tilgang til fysioterapi og fri behandling har nok gjort at dei i større grad har brukt oss, seier ho.

Ho er bekymra for dei som er heilt uføretrygda. Ho meiner dei har eit stort behov for behandling og trening, og er dobbelt sårbare: både fysisk og økonomisk.

– I ytste konsekvens vil folk som har behov for behandling velje tilbodet vekk, fordi dei ikkje kan betale for seg.

Ville vore sjukare utan fysioterapeut

MS påverkar ikkje berre det fysiske, men også det kognitive og mentale. Det er ikkje uvanleg at MS-pasientar slit med depresjonar, konsentrasjonsvanskar og hukommelsessvikt.

– MS kan gå ut over psyken når du har det på det verste. Det er den tanken om at du har ein kronisk sjukdom, som du aldri blir kvitt. Ein spør seg sjølv: Kor lang tid tar det før eg endar i ein rullestol? Vil eg nokon gong gjere det?

– Eg er veldig frisk til å vere MS-sjuk. Eg har få plager, og dei plagene eg har, viser ikkje på meg. Det kan vere vanskeleg at folk ikkje forstår kvifor eg er delvis ufør. Men, eg er glad for at eg er såpass frisk som eg er, seier ho.

– Har formen din samanheng med fysioterapien?

– Ja. Det har mykje å bety at eg har denne treninga. Eg er aktiv elles, men då driv eg ikkje med den styrketreninga som eg får her, seier ho.

Statssekretær: – Vi vil ha ei meir rettferdig ordning

Regjeringa føreslår no å legge fysioterapi-kostnadane til MS-sjuke under eigendelstak 2. Dette omfattar behandling hos fysioterapeut, nokre former for tannbehandling, og opphald ved opptreningsinstitusjonar.

Fram til no har ein måtta betale 2670 kroner før ein får frikort, men Regjeringa føreslår å senke dette beløpet til 1960 kroner i 2017.

– Dette gjer at veldig mange vil betale lågare eigendel. Vi vil erstatte den tidlegare listeordninga med ei meir rettferdig ordning som likebehandlar alle, seier statssekretær Fredrik Gierløff i Helse- og omsorgsdepartementet.

Mange utlegg for MS-sjuke

I ein studie som nyleg blei gjort ved Handelshøyskolen i Bergen, kjem det fram at MS-pasientar i gjennomsnitt må betale 82000 kroner i året på grunn av sjukdommen sin. Den største utgiftsposten er tilpassing av bustad (12.300 kroner), men også medisinar (4.600 kroner), konsultasjonar (3.118 kroner) og assistanse (3.317) var store utgiftspostar.

Oppå desse utgiftene, vil eigendelstak 2 komme i tillegg til eigendelstak 1, som mellom anna omfattar lege- og psykologbehandling. I 2016 var dette taket på 2750 kroner. Leiar Audhild Solli i MS-foreininga Sogn og Fjordane fryktar konsekvensane for dei som frå før har lite å rutte med.

– Kvifor er det viktig at fysioterapien er gratis?

– Mange med MS går heilt eller delvis på uføretrygd, og har kanskje nokre hundrelappar igjen på slutten av månaden. Dette blir ei ekstraavgift, og mange kjem til å vekkprioritere fysioterapien, seier ho.

– Er eigendelen verkeleg så høg at folk ikkje vil ha råd til han?

– Det er jo ikkje alle som har jobb. Det blir dyrt for dei fleste.

Redd for å miste det sosiale ved treninga

Sveitten renn nedover ansiktet til Kari Ann Holme. Ho jobbar hardt med øvingar for kjernemuskulaturen.

– Ikkje løft foten så høgt, det er viktigare at du strekkjer deg ut, seier fysioterapeut Vassbotten og viser korleis ho skal gjere det.

Eit par repetisjonar seinare får ho ta nokre minutt pause.

– Korleis trur du dette vil råke MS-pasientar med sterkare symptom enn det du har?

–Eg veit ikkje kva eg skal seie, ein gong. Eg trur mange vil komme til å slite.

– På kva måte?

– Mange har eit mål om å komme seg ut av huset dei to-tre gongane i veka dei er hos fysioterapeuten. Det er ikkje berre treninga dei vil miste, men også dette sosiale. Det er jo sosialt å komme ned her, det er masse folk å prate med.