Ein radiodokumentar om identitet og tre generasjonar samar
Bussen
Helsedepartementet har sett igang ei helse- og levekårsundersøking i Sameland. Ein kvit buss med tre sjukepleiarar køyrer frå kommune til kommune i dei samisk/norske busetjingsområda og sjekkar helsa til samane. Dei blir målt og vegde etter alle kunstens reglar.
-Æ kan så lite norsk, æ e skoletaper og har bare ett år på skole, seier 71 år gamle Marit då ho kjem inn på helsebussen.
-Ja, men det er jo livets skole som teller, svarar sjukepleiaren.
Sendt bort og tvinga til å læra norsk
Thoralf er 48 år og vaks opp då fornorskingsprosessen var på det hardaste. Då han var seks år gammal vart han sendt på skule for å læra norsk.
Då Thoralf var seks år gammal vart han sendt på skule for å læra norsk.
Han kom ikkje heim att til foreldra sine før til juleferien, eit halvt år seinare.
Thoralf og klassen hans hadde ei norsktalande lærarinne sørfrå som var svært streng.
-Vi var jo samiske barn og kunne ikke et ord på norsk. Men lærerinna var så hard, at hvis vi snakka samisk oss imellom ble vi kasta på gangen, utestengte fra resten av timen.
Thoralf vaks opp då fornorskings- prosessen var på det hardaste.
Thoralf har lenge tenkt på at han vil spora opp lærarinna, og spørja ho kva syn ho har på samane i dag.
Den gamle samekvinna
Anne Sofie har sydd fleire tusen par skallar i løpet av sitt liv.
Anne Sofie er 79 år og har alltid levt i pakt med eigen kultur og tradisjon. Hendene hennar går jamnt og trutt, og ho har sydd fleire tusen par skallar i løpet av sitt liv.
Anne Sofie snakkar ikkje så godt norsk, og det er fyrste gong eg har opplevt å ikkje koma nokon veg med mitt eige morsmål i Norge.
Den problemstillinga lever mange samar med til dagleg. Svært mange av dei gamle er analfabetar både på norsk og samisk.
19 år og stolt
Merethe er 19 år og russ. Ho snakkar norsk og samisk om einannan, men har eit bevisst forhold til sin samiske identitet. Merethe vil bli lege eller tannlege, og dra tilbake til Karasjok for å jobba når ho er ferdigutdanna.
-Jeg tror ikke folk sørpå vet så mye om oss samer. Jeg var i Oslo for noen år siden, og da var det noen ungdommer som spurte meg om vi bor i lavvo og gammer.
Hofte- og midjemål i Sameland
Ein radiodokumentar om identitet og tre generasjonar samar
Av Kari Hesthamar.
Teknisk regi ved Wenche Ødegaard.
Konsulentar: Birger Amundsen og Berit Hedemann.
NRK P2
- Laurdag 16/6 klokka 10.03 og
- søndag 17/6 klokka 21.03.
