Det er søndag 12. november. Året er 1972 og det er «kald krig» mellom aust og vest. Plutseleg ringer telefonen til Johanna Vangsnes på Vangsnes i Vik. Samtalen gjer at ho spring til stoveglaset og ser ned mot Sognefjorden. Synet er ho ikkje i tvil om.
- HØYR:
- At det var ein ubåt, er eg alldeles sikker på. Den var godt synleg. Du såg den følgje land ei god stund, før alt plutseleg forsvann i djupet, fortel ho.
(SAKA HELD FRAM UNDER TV-INNSLAGET)
November 1972 vende heile verda auga sine mot ubåtjakta i Sognefjorden. SJÅ TV-SAK FRÅ 2005.
Fyrte rakettar
Marinen vart varsla, og observasjonane utløyste ei 16 dagar lang jakt med 16 marinefarty, fly og to britiske spesialhelikopter. Heile verdspressa strøymde til Sogn for å følgje .
Bilete frå ubåtjakta i 1972.
Foto: NRKLES OGSÅ:
Det vart sleppt synkeminer og avfyrt rakettar for å tvinge ubåten opp. Men ingenting skjedde. Sidan har ingen fått svar på om det verkeleg var ein ubåt i den 205 kilometer lange fjorden.
- Ingen kontakt
No avdøde Kontreadmiral Bjarne Grimstvedt var skipssjef ombord på fregatten KNM Trondheim, som var aktivt med under leitinga. Han meinte det var .
- Eg kan seie med 100 prosent sikkerheit at vi ikkje fekk kontakt med nokon ubåt dei 16 døgna vi heldt på. Det går an å gøyme seg, men å gøyme seg 16 døgn i Sognefjorden utan at nokon av dei 15 fartya fekk ein "sniff" av den, skal godt gjerast, sa han til NRK i 2005.
- Sikker ubåt
1972 var året då heile verdspressa kom til Sogn. Her frå eit VG-oppslag 27. november.
Foto: NRKMen i følgje avisa Firda stadfestar no nedgraderte forsvarsdokument at det verkeleg var ein framand ubåt i Sognefjorden denne novemberdagen i 1972. Det blir mellom anna vist til eit Orion-fly som om morgonen 24. november hadde kontakt med ein ubåt heilt i utløpet av Sognefjorden.
- Den var då klassifisert som sikker ubåt, heiter det i eit av breva som lokalavisa refererer til.
Vart utledd
Vangsnes er glad for at dokument viser at det var kontakt med ein framand ubåt.
- Det er avdøde som såg den, og nærast vart litt utledd for at dei hadde sett det. Mellom anna ein av dei gamle på Vangsnes sa seinare i livet at "om det nokon gong låg så tett med ubåtar mellom Vangsnes og Balestrand at eg kunne gått på dei, så ville eg aldri ha opna munnen min", seier ho.
Forsvarsminister Grete Faremo vil ikkje kommentere saka.
Sogndalsfjorden var sentral i leitinga. Politiet og forsvaret fekk fleire rapportar frå folk som meinte at dei hadde gjort sikre observasjonar av ein framand ubåt i fjorden.
Foto: NRK
