Havarikommisjonen meiner busskonstruksjonen utgjer eit tryggleiksproblem

Ei norsk og ei taiwansk kvinne omkom i ulykka då ein norsk rutebuss frå Nettbuss og ein svensk turistbuss frå Bergkvarabuss AB kolliderte front mot front ved Fardal i fjor. Totalt vart ni personar skadde, og alle desse sat i turistbussen.

Den svenske bussjåføren vart i Sogn tingrett funnen skuldig i aktlaust bildrap og dømd til fem månader fengsel. Mannen har forsøkt å få saka anka i Gulating lagmannsrett, men saka har vorte avvist to gonger, seinast i september i år.

– Vi har valt å fokusere på ein del køyretøytilhøve som er knytt til at det faktisk vart ei dødsulykke. Der har vi sett ein del tilhøve ved busskarosseria som vi meiner har forbetringspotensial når det gjeld tryggleik, seier avdelingsdirektør i Statens havarikommisjon for transport, Rolf Mellum.

• LES OGSÅ: Bildrapsdømd bussjåfør avvist for andre gong av lagmannsretten
• LES OGSÅ: Svensk bussjåfør (56) må fem månader i fengsel for aktlaust bildrap ved Fardal

Den eine omkomne vart treft

Statens havarikommisjon for transport peikar på at både speglinnfesting, karosseridelar og stolpekonstruksjonar på venstre side frå begge bussane trengde inn i kupeen på møtande buss.

Dette påverka overlevelsesrom og skadeomfang i ulykka. Den omkomne i den eine bussen vart treft direkte av spegelinnfestingsbraketten frå den andre bussen.

Undersøkinga avdekte at delar av A-stolpe med innfestingsbrakett for speigel frå venstre side på den norske bussen trengde gjennom den svenske bussen si frontrute, over hovudet på sjåføren og gjennom seteryggen på setet nærast vindauget på første seterad.

Passasjeren som sat på vindaugsplassen, andre seterad på venstre side, omkom. Undersøkinga har synt at innfestingsbraketten påførte passasjeren monalege skadar i ansikt og hovud. Då den omkomne ikkje vart obdusert, kan det ikkje seiast heilt sikkert av hovudskadane, etter treff av innfestingsbraketten, åleine var årsak til at passasjeren omkom.

– Eit tryggleiksproblem det bør takast tak i

– Spegelinnretningen kom inn i begge bussane. Det var ikkje nødvendigvis sjølve spegelen, men det som høyrer til i sjølve konstruksjonen. Ein av dei omkomne vart rørt av det, seier Mellum.

Han påpeikar at dette ikkje berre handlar om innretninga med speglane.

– Det at karrosseridelar kjem inn i kupeen til motsett køyretøy er eit tryggleiksproblem som vi meiner det bør takast tak i, seier Mellum.

Kvinna som omkom i den svenske turistbussen sat på andre rad på bussens venstre side, nærast vindauget. Kvinna somomkom i den norske bussen sat på første rad på venstre side mot midtgangen.

– Vi har gjort ei tryggleiksundersøking og hovudkonklusjonen er at ulykka skjedde som ein kombinasjon av hastigheit, dimensjonar på både køyretøy og veg, vegbredde, siktforhold og ein krevjande møtesituasjon som enda i ei stygg ulykke, seier Mellum.

Kvinna som omkom i den norske bussen vart ikkje treft av spegelinnretninga frå den andre bussen, men undersøkinga har synt at ho med stor grad av sikkerheit ikkje nytta bilbelte.

(Artikkelen held fram under biletet)

• LES OGSÅ: Rekonstruksjonen stadfestar at den svenske turistbussen var for nær midten av vegen
• LES OGSÅ: Mor stelte sjølv si omkomne jente (24)

Svensk havarikommisjon har påvist det same

I rapporten kjem det fram at liknande problemstillingar også er påvist av den svenske havarikommisjonen.

Mellum fortel at SHT i Norge ikkje har vore borti liknande problemstilling før.

– Vi har ikkje hatt identisk sak som denne tidlegare, difor valde vi å bruke ein del tid på det, seier Mellum.

Han legg til at det også tok noko tid før dei kom i kontakt med køyretøyprodusentane.

– No har vi fått underbygd dette frå dei, og vi har også knytt ei svensk ulykke opp mot dette. Vi meiner dette må takast med som inn i tryggleiksbetrande tiltak blant køyretøyprodusentar, men også på regelverksnivå på europeisk nivå, seier Mellum.

• LES OGSÅ: Såg bussen skjene mot dei og tenkte: «Kva er det du driv med?» - og så small det
• LES OGSÅ: Kan ikkje hugse å ha vore borte i liknande bussulykke

Bør samarbeide om betre krav

SHT tilrår at Statens vegvesen, i samarbeid med andre lands myndigheiter og med råd frå bussprodusentar, arbeider for å påverke til at det vert sett krav som betre varetek kollisjonseigenskapane for bussar i denne type kollisjonar.

– Dette bør kanskje forskriftsfestast og vere ein del av utvikling av sikrare køyretøy og sjølvsagt færre skadde og drepne i eit større perspektiv, seier Mellum.

I rapporten konkluderer SHT med at kombinasjonen av hastigheitsnivå, dimensjonen på bussane, kurvaturen på vegen, samt breidde- og sikttilhøve skapte ein krevjande møtesituasjon.

Dei to bussane kolliderte med ein overlapp på 15 til 20 centimeter, og i samanstøyten heldt den eine svenske turistbussen ein fart på 62 km/t medan den andre bussen hadde 32 km/t.

Begge bussane fekk store skadar på venstre side. Ei vurdering av spor på ulykkesstaden, skadar på køyretøy, sluttposisjonane til bussane og data frå fartsskrivarane tyder på at den svenske turistbussen køyrde noko over vegens senterlinje i kollisjonsøyeblikket.

(Artikkelen held fram under videoen)

• LES OGSÅ: Sikta bussjåfør mista lappen i 2011 for aktlaus forbikøyring med buss

Var omkøyringsveg

Då ulykka skjedde var riksveg 55 etablert som omkøyringsveg på grunn av brannen i Gudvangatunnelen på E16 som skjedde ei veke tidlegare.

Krisestaben, som vart sett etter brannen, gjennomførte vurdering av tryggleiken på alle omkøyringsvegane. Det resulterte i auka overvaking og tilsyn med trafikken på to strekningar som vart nytta som omkøyring.

Havarikommisjonen ser positivt på dette, men meiner at slike vurderingar også bør gjerast i samband med utarbeiding av planar for omkøyringsvegar, og ikkje berre etter at omkøyringa er sett i verk.

Undersøkinga har synt at omkøyringa medførte auka trafikkmengd og endra trafikksamansetnad langs riksveg 55. Det var også noko avgrensa siktlinjer og relativt små marginar for møtande breie køyretøy på ulykkesstaden.

– Vi har også sett på at det var ein omkøyringsveg på staden då dette skjedde. Sjølv om vi ikkje kan knyte sjølve hendinga direkte til det, meiner vi generelt at god tryggleiksvurdering er naudsynt i ein tidleg fase når ein etablerer ein omkøyringsveg, seier Mellum.

SHT tilrår at Statens vegvesen set krav til vurdering av tryggleiken i samband med utarbeiding og revisjon av beredskapsplanar for omkøyringsvegar.

I rapporten frå havarikommisjonen vert det også peikt på at breidden på vegen på ulykkesstaden må sjåast i samanheng med ulykka.

– Vi har konkludert med at vegbreidde er ein del av biletet. Utfrå våre funn er det om lag 25 centimeter mellom speglane når bussane møtest. Det er ikkje mykje. I eit større perspektiv meiner vi det er ein liten margin for denne type trafikk, seier Mellum.