Tener pengar på lettlurte Trump-tilhengarar

– Det er berre sluskar som bur i Veles. Dei er skada av forureininga.

Kraftsalven kom frå min makedonske ven, som nesten hadde blitt pressa av vegen av ein diger lastebil med registreringsskilt frå Veles.

Vi var på veg frå Skopje til Thessaloniki tilbake i 2009. Frå vegen kunne vi sjå denne bebudde åssida og kjenne stanken av giftig fabrikkrøyk.

Veles ein næringspark for feilinformasjon

Men både Buzzfeed og The Guardian kan melde at tidene har endra seg i denne byen med 44.000 innbyggarar.

For ei ny IT-næring har dukka opp blant tungindustri og sprø trailersjåførar.

Gründerar heilt ned i 16-årsalderen har skapt falske nyheitssider, der dei publiserer oppdikta nyheitssaker.

Formålet er å få engasjerte Trump-tilhengarar til å klikke på saka, og på reklamen.

Makedonarane har oppdaga at det går an å tene pengar på Google annonsar. Og den mest lukrative annonsemarknaden er USA og Trump-tilhengarane.

Over 100 falske nyheitsportalar med Trump-propaganda

Buzzfeed og The Guardian har funne nær 150 nettsider som spreier falske nyheiter om Clinton og Trump. Rundt 100 av dei skal framleis vere aktive.

WorldPoliticus.com, TrumpVision, USConseravtiveToday.com, lista er lang.

Det dei har til felles er at dei er registrert i den makedonske byen Veles.

Oppslaga er stort sett aggressiv propaganda for Trump. Og konspirasjonsteoriar mot Clinton. Facebook blir brukt for å lokke til seg lesarar.

Ingen politisk agenda

Personane bak nettstadane seier til Buzzfeed at dei ikkje har nokon politisk agenda. Det handlar om å tene pengar.

– For meg var dette ein enkel måte å tene pengar på, fortel ein 17-åring Buzzfeed har snakka med. Her i Makedonia får ein råd til mykje med inntektene frå ein liten nettstad.

Men velinformerte kjelder NRK har snakka med, trur det er meir organisert. Og dei har peika mot ein makedonsk advokat.

Ingen av kjeldene til Buzzfeed og The Guardian er opne. NRK har forsøkt å kontakte den utpeika bakmannen. Han har ikkje svart på henvendelsen.

Arbeidsløyse blant ungdom

Makedonia er eit land i økonomisk krise. Hellas har lagt kjeppar i hjula for EU og NATO-søknaden.

Halvparten av alle personar mellom 18–24 år er arbeidslause i Makedonia, viser tal frå verdsbanken.

Økonomisk omstilling har gått sakte, spesielt i Veles, med sin tungindustri.

USAID satsa på IT i Makedonia

USAID la på tidleg 1990-tal ein IT-strategi for Makedonia. Målet var å gjere landet til eit nytt «Finland». Makedonia vart mellom anna det første landet med heildekkande wifi-tilgang.

Så uansett kven som står bak desse nettstadane, så finst det datakyndige folk i Makedonia, som treng ein jobb.

Mange om beinet

Kor mykje pengar desse nettstadane tener er uvisst.

Ein anonym «nyheitsredaktør» seier til Buzzfeed at han kan tene 30.000 til 50.000 kroner på eit vellukka oppslag.

Dei falske Clinton- og Sanders-vennlege sidene er ikkje i stand til å generere like mykje trafikk som Clinton-kritikk, skriv Buzzfeed.

Samtidig har det blitt mange om beinet, og inntektene dalar. For sjølv i USA er det grenser for kor mykje energi ein har for å vere netttroll og Clinton-hatar.