Ekstremorkan herjar i Karibia: Oppgradert til kategori 5

Tysdag morgon melde U.S. National Hurricane Center (NHC) at «Beryl» hadde forsterka seg til ein kategori 5-orkan.

Det er det tidlegaste ein orkan har vorte så sterk såpass tidleg i orkansesongen, som startar 1. juni og varar til 30. november kvart år.

Sist gong ein altanterhavsorkan var så sterk i juli månad, var då «Emily» tok livet av ein person i Grenada og fem på Jamaica i 2005.

No rasar «Beryl» over det karibiske hav etter å ha teke livet av minst éin person på Windwardøyene.

Det er venta at orkanen vil herje gjennom fleire folkesette øyar. Hundretusenvis av menneske kan verte ramma.

Orkanar på dette styrkenivået kan gi katastrofale skadar på bustadområde og heimar, isolere heile samfunn og ta ut straumnettet i opptil fleire månadar, ifølge kategoriseringa til NHC.

På veg innover

Orkanen trefte øya Carriacou i Grenada ved 17-tida måndag og er på veg innover over Karibiahavet.

Nyheitsbyrået AP melder at «Beryl» slo i land med ein vindstyrke på opp mot 240 kilometer i timen. Allereie har fleire hustak og tre blitt blåste bort.

Reuters skriv at også kraftlinjer har vorte rivne ned.

– Det har kome inn mange rapportar om øydeleggingar og skadar i Carriacou og Petite Martinique, seier statsministeren på Grenada, Dickon Mitchell, ifølge CNN.

Han ser ikkje bort ifrå at fleire kan ha vorte skadde eller drepne i orkanen.

Det er 20 år sidan sist ein sterk orkan trefte sørlege Karibia. Den gongen mista fleire titals personar livet i Grenada.

Har stålsett seg

Ifølge amerikanske styresmakter er «Beryl» ekstremt farleg. Orkanen trugar liv og helse, og kan føre med seg store øydeleggingar.

Det nasjonale orkansenteret merkte orkanen som kategori 4, altså det nest høgaste nivået.

Det er første gongen ein kategori 4-orkan har vore registrert så tidleg i sesongen, skriv nyheitsbyrået AFP.

Tysdag morgon vart den oppgradert til kategori 5, og omtalt som ein tropisk orkan.

Det er venta at «Beryl» treffer øyane Barbados, Grenada, Saint Lucia, Tobago og Sankt Vincent og Grenadinane. Samla har dei over 700.000 innbyggarar.

Mange har søkt ly i tilfluktsrom eller barrikadert bustadene sine. Bilete viser travle butikkar der folk hamstrar mat, vatn og andre naudsynte artiklar.

Innbyggarane har jobba hardt for å verne om bustader og andre verdiar. Mange har spikra treplater på bygga i håp om å skjerme dei frå øydeleggingar.

– Fleire vil truleg miste livet

Ingrid Marie Widvey frå Karmøy har budd på øya St. Thomas dei siste ti åra. Ho og familien har opplevd fleire kraftige orkanar.

Blant desse var to kategori 5-orkanar, inkludert orkanen «Irma» i 2017.

Ho fryktar at konsekvensane av «Beryl» kan verte katastrofale for øyane som blir hardast råka.

– Fleire vil truleg miste livet. Det er 20 år sidan dei hadde ein orkan i dei områda sist. Da døydde 40 menneske, seier Widvey.

Ho trur ikkje at øyane er førebudde på konsekvensane, både fordi fattigdom er svært utbreidd der, og fordi landa manglar skikkelege støtteapparat.

– Der nede plar dei ikkje å få orkanar i det heile. Dei har ikkje drenering og annan infrastruktur til å handtere ein orkan av denne styrken, seier Widvey.

– Dei ti åra vi har budd her har vi aldri hatt verken stormar eller orkanar i juni. Orkansesongen begynner vanlegvis i august eller september, og varer til november.

Allereie er det varsla at det kan kome fleire stormar og orkanar i næraste framtid.

– Det ser ut til å verte ein lang orkansesong, seier Widvey.

Trur at straumen forsvinn

St. Thomas ligg lenger nord enn øyane som rammes hardast av «Beryl».

Karmøy-familien vil truleg ikkje bli hardt råka, men er førebudd på at uvêret vil få konsekvensar også for dei. For tida er også seks andre frå Karmøy på besøk hos dei.

– Det kan verte ganske kraftige vindkast og mykje nedbør, i tillegg til ein del lyn og tore. Truleg vil straumen vår gå ut. Det pleier han å gjere, seier Widvey.

Da «Irma» trefte St. Thomas i 2017, mista dei også straumen.

– Vi har heldigvis straumaggregat og satellittelefon. Det er jo ikkje innlagt vatn her, så ein er avhengig av å ha straum.