Vedum-kommentar om Stoltenberg vekkjer oppsikt

Under pressekonferansen der Jens Stoltenberg vart presentert som ny sentralbanksjef, delte finansminister Trygve Slagsvold Vedum (Sp) fleire av sine vurderingar og analysar om kvifor han meiner han valde den beste.

Ei av oppgåvene for sentralbanksjefen er å vere styreleiar for NBIM (Noregs Bank Investment Management) som forvaltar Oljefondet. Og her viste finansminister Vedum til den samfunnsforståinga Stoltenberg har.

Før han sa noko om rolla til den nye sentralbanksjefen som vekte oppsikt:

«(...) det gjer at ein får ein styreleiar som kan vere ein god samtalepartnar, ein god eh… fagleg ressurs for oljefondet når ein skal diskutere kor skal ein investere, kva marknad er det trygt i, kva internasjonale svingingar er det vi har, korleis er det utviklinga er framover ikkje minst også den sikkerheitspolitiske dimensjonen.»

Vedum la også til at bakgrunnen til Stoltenberg er «ei styrke for fondet og vår felles formue».

Her er nokre av nøkkelpersonane i sentralbanksjef-saka:

Høgre: Kor lurt er det?

Høgre og finanspolitisk talsperson Tina Bru sender no eit skriftleg spørsmål frå Stortinget til finansministeren der ho vil vite kva han eigentleg meinte.

– Meiner Vedum at Jens Stoltenberg skal ha ei meir aktiv rolle i styringa av oljefondet enn det tidlegare sentralbanksjefar har hatt? Og kor lurt er i så fall det?, skriv Bru i ein e-post til NRK.

Men finansminister Vedum vil ikkje utdjupe kva han meinte, eller om han varsla ei endring i rolla til styreleiaren for Oljefondet. Han viser til at han vil svare Stortinget først, opplyser kommunikasjonssjef Therese Riiser til NRK.

Dette er langt frå det einaste spørsmålet Vedum og regjeringa får i etterkant av utnemninga. I dag kl. 14:00 møtes kontroll- og konstitusjonskomiteen på Stortinget for å starte sin kontrollprosess.

I sitt skriftlege spørsmål spør Høgre i første omgang om det er vanleg at leiinga av Oljefondet drøftar konkrete investeringar eller val av marknader med sentralbanksjefen.

Tre konkrete innvendingar

Nei, er det korte svaret frå BI-professor Espen Henriksen.

Han følgjer nøye med på kva Noregs Bank driv med – også fondsforvaltninga. Henriksen har vore med i fleire regjeringsoppnemnde utval om forvaltninga av Oljefondet.

Professoren synest utsegnene frå finansminister Vedum er forunderlege, men legg til at han ikkje såg pressekonferansen og fekk med seg konteksten for det som vart sagt.

Kva fortel dette om finansminister Vedum sin kunnskap og kjennskap til forvaltninga av fondet?

– Politisk leiing i Finansdepartementet kan heldigvis støtte seg på eit svært kompetent embetsverk, svarar Henriksen som kjem med tre innvendingar mot å gjere sentralbanksjefen til ein samtalepartnar om detaljar ved forvaltninga av Oljefondet:

• Det er i svært liten grad slike val forvaltninga handlar om.
• Styreleiaren skal ikkje delta i så detaljerte diskusjonar.
• Ei slik involvering kan bidra til ytterlegare politisering.

Han viser til at Oljefondet for alle praktiske føremål er eit indeksfond som prøver å følgje verdiutviklinga til alle andre selskap som er børsnoterte. I tillegg er Oljefondet styrt etter ein referanseindeks frå Finansdepartementet som blant anna slår fast kor det skal investerast og kva marknader som er «trygge».

Det betyr at Oljefondet knapt gjer dei vurderingane Vedum meiner at Stoltenberg kan vere ein god fagleg ressurs og samtalepartnar for, utdjupar Henriksen.

Styreleiaren for oljefondet har for vane å delta ved framlegginga av årsresultatet.

Førre veke la Oljefondet fram eit sterkt resultat og sentralbanksjef Øystein Olsen sa nokså kort:

– Styret er fornøgd med desse tala.

Henriksen, som har vore kritisk til å utnemne Stoltenberg som sentralbanksjef, trekkjer også fram dei politiske koplingane.

Når tidlegare statsminister og mangeårig Ap-leiar Jens Stoltenberg overtek jobben som sentralbanksjef, meiner Henriksen varsellampene bør lyse dersom han i tillegg skal involvere seg meir aktivt i fondsforvaltinga:

– Om vi har den mest markante leiaren på sentrum-venstresida av norsk politikk sidan 2000 som styreleiar for fondet og han skal involverast i vurderingar av den politiske situasjonen i land og korleis dette bør påverke aktivaallokering (fordeling av investeringar, red.anm), så vil det bli oppfatta som det er politisk.

– Og om det blir oppfatta som det er politisk, så er det faktisk politisk, slår BI-professoren fast.

Det «politiske instrumentet»

Høgre gjer også ei kopling til politisering av Oljefondet. Og ser det Vedum sa førre fredag i samanheng med det statsminister Jonas Gahr Støre (Ap) har sagt om at oljefondet skal vere eit «politisk instrument», mellom anna i avisa Financial Times i samband med klimatoppmøtet i Glasgow.

Dette fekk partileiar Erna Solberg (H) til å nytte den første spørretimen for Støre som statsminister til å stille spørsmål om nettopp dette. Støre svarte då at Oljefondet har ei «politisk råme rundt seg», men at han ikkje varsla noko ny politikk for fondet.

– På bakgrunn av dette er det interessant å få oppklart kva denne regjeringa faktisk meiner om kor uavhengig oljefondet skal vere. Særleg når dei no har utnemnt ein sentralbanksjef og dermed styreleiar for oljefondet, som er tidlegare statsminister, partileiar og framleis medlem av Arbeiderpartiet, seier nestleiar Bru til NRK.

Ho understrekar at Vedum først og fremst må avklare kva han meinte.

– Det treng på ingen måte vere noko gale i det Vedum sa på fredag, og dersom han berre var upresis er det heilt greitt, seier Bru.