Hareid i økonomisk skvis: – Vi har gått på ein kjempesmell

Etter fleire år med meirforbruk, nytt helsehus og oppussing av rådhuset, er den økonomiske situasjonen for Hareid dramatisk. Øykommunen på Sunnmøre går mest i underskot blant alle kommunane i Møre og Romsdal.

I 2024 brukte dei 70 millionar kroner for mykje, ifølgje konstituert assisterande kommunedirektør Hanne Rognan.

No må kommunen knipe att på pengepungen.

– Vi har gått på ein kjempesmell. Vi er i ferd med å rydde opp og gjere det oss kan for å få snudd dette, seier ordførar Bernt Brandal (Folkelista for Hareid).

Krise i Kommune-Noreg

NRK har gått gjennom økonomien til alle kommunane i landet. Der kjem det fram at 17 av 27 kommunar i Møre og Romsdal gjekk med underskot i 2024.

Tingvoll, Sula, Ørsta og Sande er blant kommunane som går mest i minus.

Verst ut kjem Hareid. Kommunen fekk eit driftsresultat på -10,4 prosent i 2024, altso at dei brukte meir enn dei fekk inn.

– Det har vore dramatisk dei to siste åra. Vi har ein stat som renn over av pengar, og så må vi i kommunen stramme inn og effektivisere der oss kan, seier ordførar Brandal.

Det er 40 år sidan sist det gjekk så dårleg med økonomien i norske kommunar.

Fleire kommunar slit så mykje at det går ut over tenestetilbodet til innbyggarane. For å bøte på dette la regjeringa i fjor vår 5 milliardar ekstra på bordet til kommunane.

Sjekk korleis det går i din kommune her:

Gode tal

I den andre enden av skalaen er Aukra. Dei bryt med kommunetrenden og gjekk i pluss med 30 prosent.

Kommunen får store inntekter for eigedomsskatt og ilandføring av gass frå Ormen Lange.

– Det er hyggeleg å leie ein kommune som driv med så gode resultat. Vi driftar kommunen godt, seier kommunedirektør Gerd Marit Langøy.

– Hadde situasjonen vore like bra utan gassanlegget?

– Det hadde vore ein heilt anna situasjon, seier Langøy.

Kommunedirektøren seier dei likevel drift forholdsvis nøkternt og sparer mykje av inntektene til langsiktige prosjekt.

Gjemnes kommune er også ein kommune som går mot straumen. Dei har ikkje eit stort gassanlegg å lene seg på, men har styrt seg til eit solid overskot.

Slik har det ikkje alltid vore. I 2008 hamna kommunen på det berykta Robek-lista, der dei skulle bli verande i sju år. No er dei blant suksesshistoriene i Kommune-Noreg.

Vonde kutt

I Hareid førebur dei seg til enda meir kutt. Allereie har kommunen kutta rundt 40 årsverk i kommunen.

– Vi må stramme inn. Vi er pålagt stadig fleire oppgåver frå staten, utan at det føl pengar med.

Fleire forslag for å betre økonomien ligg på bordet, mellom anna å auke eigedomsskatten, kutte i kulturtilbod og legge ned dagsenter for demente og politiske utval.

Ordføraren vil ikkje seie noko om kor kutta vil kome.

– Det er alltid det store og det vanskelege. Vi må redusere omfanget av tenestene våre på fleire område. Samstundes som vi må gjere grep for å auke inntektene våre framover, seier Brandal.

Ordføraren seier dei til no i år har balanse i drifta, og ser for seg å gå i pluss til neste år.

Trass i dramatisk tal for Hareid kommune, er folk NRK møter på gata nøgde med arbeidet politikarane gjer: