Tett på Bjørnstjerne

• Høyr: Marta Norheim om Bjørnson-biografien

Berre så det er sagt med ein gong: Det ligg eit imponerande arbeid bak denne biografien. Og det var nødvendig, eg meiner, den som skal skrive ein biografi over Bjørnson må vere villig til å arbeide hardt og lenge, rett og slett fordi det finst så mykje stoff, ikkje minst skrive av Bjørnson sjølv.

• Forfatteratlas: Bjørnstjerne Bjørnson

Facebook-tempo

Det kan verke som om han levde med pennen i handa og dokumenterte sine humørsvingingar og tankesprang i brev, artiklar og dikt i reine facebook-tempoet.

”Vi kan følgje han nesten frå dag til dag”, skriv biografen fleire stader, og det er klart at eit så ekstremt kjeldemateriale er både ei signing og ei forbanning for ein biograf, og det er her denne biografien viser fram sine sterkaste og svakaste sider.

Styrken er opplagt. Der andre biografar uler etter berre eit lite fragment av eit brev som kan kaste lys over- la oss seie Shakespears liv og arbeid, der kan Hoem boltre seg i og sitere både om og av Bjørnson i vilden sky. Og det har han gjort.

Mennesket Bjørnson frå alle sider

Vi får eit veldokumentert og mangefassettert bilde av mannen og verket. Til tider gripande, som i skildringa av forholdet mellom Ibsen og Bjørnson, der Ibsen verkeleg viser fram dei smålege sidene sine mens Bjørnson tek fram generøsiteten. Eller i skildringa av den langvarige kampen for eit norsk teaterspråk og eit norsk repertoar på norske scener. Og ikkje minst i dei små, men likevel ekstremt talande sitata vi får frå korrespondansen med fru Karoline. Her står mennesket Bjørnson fram med alle sine sider.

• Les også: Bjørnson får ikke minnemynt

Men problemet med å handtere slike veldige tekstmengder vert også tydeleg. Hoem har hatt vanskar med å velje og ikkje minst med å vrake.Her er tendensar til overdokumentering både av ungdomstida, dei mange reisene og ikkje minst når det gjeld skandinavismen.

Dette fører ikkje berre til at boka er lenger enn ho hadde trengt å vere, det fører også til vanskar med å skilje smått frå stort og å skjelne hovudliner. Altfor sjeldan gjev biografen seg distanse til åndshøvdingen for å setje den veldige bjørnsonske aktiviteten inn i ein større samanheng.

• Se video: Pusser opp hos Bjørnstjerne Bjørnson

Underlige politiske analysar

Dette gjeld i størst grad det politiske engasjementet, som etterkvart verkar temmeleg svermerisk og med underlege politiske analysar. Har ettertida overvurdert Bjørnsons rolle i framveksten av det moderne Norge? Og kva meiner han når han snakkar om ”stamme” og ”folk” og ”nasjon”, ord som gjennom dei siste 10-åra har fått såpass spesiell klang ved seg at det kan vere nyttig å høyre kva som låg i dei der og då.

Dette nærsynte inntrykket vert forsterka av at det her manglar eit forord der ”han som skriv” presenterer seg og forklarer kva som er prosjektet hans, korfor vi treng eit nytt blikk på gamle Bjørnstjerne i vår tid, og korleis skil blikket til Hoem seg frå det tidlegare biografar har sett med. At stiftaren av Riksmålsforbundet vert biografert på nynorsk, kunne også fortent ein kommentar.

Innvendingane må likevel ikkje skygge for at dette er ei viktig utgjeving som først kan dømmast rettferdig når bind to kjem ut.

• Les også: Internasjonal Bjørnson
• Les også: Palestiner ble Bjørnson-foreleser
• Se video: NRK skoles videoer om Bjørnson