Hovudpersonen i debutromanen «Alle utlendinger har lukka gardiner», er multikulturell og bor i drabantby.
Bak den bildeskapande tittelen «Alle utlendinger har lukka gardiner» skjuler det seg ein rapport om å vere fjortis i drabantbyen Romsås i Oslo. Romanen understrekar at han er annleis frå første blikk: Tittel og forfattarnamn står skrive i store gullbokstavar på eit underlag av leopardskinn.
Kanskje det er sånne gardiner utlendingane skjuler seg bak, eller kanskje det er eit ironisk nikk til oss poteter, altså nordmenn: Kvite, uvitande typar som har ein hang til eksotisering av "dei andre". Ikkje veit eg, men boka spelar på at det som er heilt vanleg på Romsås vil verke temmeleg merkeleg og kanskje skummelt i andre deler av landet.
Ein frisk innsiderapport frå Romsås
Det merkelegaste, og på same tid mest fascinerande, er språket. Ikkje orda, det er berre nokre få gloser ein gjennomsnittspotet vil slite med, men bøyingsmønster og ikkje minst plassering av pronomen er slik at forkjemparar for korrekt norsk vil måtte arbeide ein del med seg sjølv. Som her, når lærar Solveig prøver å finne ut kven som har skrive at Ruben er homo på doen:
Det er 14 år gamle Mariana som fortel historia. Mora hennar er norsk og faren er chilenar, så kvifor ho snakkar eit blandingsspråk som gjev assosiasjonar i retning urdu og arabisk er litt gåtefullt, kanskje dette er romsåsdialekten blant 14-åringar?
Uansett fungerer språket bra, det gir forteljinga ei eiga rytme og markerer at her er vi så langt inne i det fleirkulturelle at det verkar som normalen for dei impliserte, som har høg kompetanse i å kjenne forskjellar mellom dei ulike etniske gruppene, men som likevel har vener og kjærastar på kryss og tvers av etniske og religiøse grenser.
For Mariana handlar mykje om å bli kjærast med Mu2, det vil seie Muhammed to; det er nemleg fire i klassen. Han er tyrkar og muslim, mens Mariana på si går i den katolske kyrkja med mor og far og den broren som ikkje sit i fengsel. Det hindrar ikkje Mariana frå å dagdrøyme om ein liten son som skal heite Muhammed.
Kva ein fjortis kan
Når du gir ordet til ein 14-åring, må du halde deg på nivået til ein 14-åring. Viss boka skal romme meir enn det ein fjortis kan stille opp med, må forfattaren kommunisere med lesaren på indirekte vis. Eg ser ikkje at dette skjer her. I staden er «Alle utlendinger har lukka gardiner» ein frisk og sjarmerande rapport frå eit ungdomsskulemiljø på Romsås, ein bydel som ikkje dominerer i oppvekstskildringslitteraturen.
Mariana lever eit godt liv her, og tek det mange vil tenkje på som røft, for gitt: Storebror er i fengsel, veslebror har mareritt om natta, og det kan vel hende at tonen blir aggressiv i klasserommet når ein pirkar i identitetsømme soner hjå medelevar. For Mariana handlar det om å kjenne landskapet og manøvrere i det. Her er nokon du lærer å passe deg for, nokon du stiller opp for og nokon du sender varme blikk til. Som på dei fleste andre ungdomsskular, vil eg tru.
Romsås verkar ikkje fullt så ugjennomtrengeleg etter dette. Maria Navarro Skaranger har kome godt frå debuten og eg les gjerne meir av henne framover.
