Statsminister: – Ukraina er no verdas største minefelt

Sidan Ukraina tok til å gjenerobre territorium som tidlegare hadde vore okkupert av russarane, har minene som ligg att i jorda gjort det svært farleg for dei som flytta tilbake.

Store mengder eksplosiv som plutseleg kan sprenge skapar problem for jordbruket – eitt av landet sine viktigaste inntektskjelder.

– Ukraina er no verdas største minefelt, seier statsminister Denys Sjmyhal i eit intervju med det sørkoreanske nyheitsbyrået Yonhap.

Åtaka på viktig infrastruktur og industrianlegg har ført til at det først og fremst er sivile som er råka, meiner Sjmyhal, fordi «Russland angrip infrastrukturen i tett befolka område».

Organisasjonen Human Rights Watch dokumenterte i løpet av sommaren 2022 at det russisk militæret tok i bruk antipersonellminer i Ukraina, som er forbodne.

Den internasjonale minekonvensjonen frå 1997 forbaud all produksjon, lagring, sal og bruk av antipersonellminer. 164 statar skreiv under på dette, men Russland var ikkje ein av dei.

Ukraina forplikta seg til konvensjonen i 2005. Organisasjonen melder at dei så langt ikkje ser ut til å ha nytta slike miner i krigen.

Nokre forbodne, men ikkje alle

I den same rapporten kjem det fram at landminer som råkar køyretøy er dokumenterte på begge sider av frontlinja.

Desse, og miner som blir utløyste ved hjelp av fjernkontroll, er ikkje forbodne av minekonvensjonen, sjølv om dei også utgjer ei fare for sivile køyretøy.

Traktorar og andre landbruksmaskinar, lastebilar og bussar kan alle utløyse slike miner, og fleire stader i landet er det no livsfarleg å dyrke jorda eller køyre langs vegar på landsbygda.

Det at Russland ikkje har forplikta seg til minekonvensjonen, betyr ikkje at dei kan gjere slik dei vil på slagmarka, seier Human Rights Watch.

Dei minner om at styresmaktene og militæret er botne av FN sin konvensjon som forbyr eller avgrensar visse konvensjonelle våpentypar, og av Genève-konvensjonen sin tilleggsprotokoll om vern om sivile i krig.

Alvorlege konsekvensar for vanlege folk

Norsk Folkehjelp startar i år eit stort mineryddingsprogram i Ukraina, seier leiar for humanitær mine- og eksplosivrydding, Per Håkon Breivik.

Til no har dei jobba med å gjere folk merksame på eksplosiv som ligg rundt omkring, og bidrege med konfliktberedskap og materiell støtte.

– På eit møte eg var på med ukrainske styresmakter i Genève i desember, så estimerte dei at det var minst 5 millionar menneske som budde i område med veldig høg tettleik av landminer og land-eksplosiv.

– Minst 15 millionar budde i område der det var ein viss trugsel frå ein eller begge.

Breivik meiner areal-estimatet statsministeren i Ukraina kom med søndag ettermiddag, kan stemme for dei potensielt råka områda.

Han viser likevel til store forskjellar mellom estimata som til no har kome frå ukrainske styresmakter.

Heilt i starten av krigen rekna dei med alle område der russiske styrkar hadde bomba eller vore fysisk til stades. Dette gjaldt halvparten av landet, sa dei.

Tidleg i desember endra styresmaktene estimatet til kring 26 prosent, men har no justert talet opp att til 40.

Ein ting er sikkert, seier Breivik: Begge desse siste estimata «utgjer ein vesentleg trugsel mot sivilbefolkninga og vil trenge store ressursar for å bli rydda».

– Det har vore brukt enorme mengder landminer og det har vore brukt enorme mengder våpen.

– Med blindgjengarar, altså ueksplodert ammunisjon, aukar berre landområda for kvar dag som krigen held fram.