Ber flyktningar frå krigen om å ikkje reise heim i vinter – men millionar er der allereie

– Kraftnettverka klarar seg ikkje, seier visestatsminister Irina Veresjtsjuk til BBC.

– Dykk ser kva Russland gjer.

Visestatsministeren held fram med at sjølv om ho gjerne vil at ukrainarar skal kome heim i vår, er det viktig å halde seg vekke no fordi «situasjonen berre vil bli verre».

– Dersom det er mogleg, hald dykk i utlandet inntil vidare.

Russland har den siste tida trappa opp angrepa på kraftstasjonar, vassverk og annan kritisk infrastruktur rundt omkring i landet.

Ifølge president Volodymyr Zelenskyj har russiske flyangrep øydelagt meir enn ein tredel av energisektoren i Ukraina.

Desse skal ha også ført til at ein million hushaldningar mista straumen.

No fryktar styresmaktene at dei har for lite energiforsyning til alle dei som har planar om å flytte heim i haust og vinter.

Dyster kvardag

Roberto Vila-Sexto er landsdirektør for Flyktninghjelpen i Ukraina. På veg til Kyiv frå den vesle byen Sjevtsjenkove ved fronten i aust, beskriv han ein bokstaveleg talt dyster kvardag.

– Dei store byane rasjonerer på straumen, og det er mørkt kvar dag frå kl. 18 fordi det ikkje er nok straum til å bruke gatelys, seier han til NRK.

– I landsbyane slit folk med å skaffe nok ved til omnane sine. Vi i Flyktninghjelpen og mange andre organisasjonar jobbar no på spreng for å hjelpe innbyggjarane i desse områda med å førebu seg på vinteren. Vi prøver å skaffe ved, varmt tøy, soveposar og å hjelpe til med å isolere husa. Men mykje av busetnaden er øydelagd av kamphandlingane, skildrar Vila-Sexto.

Han fortel at også arbeidsløyse er ei stor utfordring.

– I dei nyleg frigjorde områda er det ikkje lett å gå tilbake til den gamle jobben sin, og mange slit med å få tak i dei tinga dei treng.

Millionar har likevel vendt tilbake

Litt over 6 millionar ukrainarar som flykta frå heimane sine har allereie vendt tilbake, ifølge FN sitt migrasjonsbyrå.

Dei fleste av desse skal ha oppheldt seg på stader i landet som ikkje var okkuperte, medan ein av fem skal ha søkt tilflukt i andre land.

Bilete frå ein flyktningleir sør i landet, som blei etablert i ein gammal barneheim, viser framleis mange familiar som har sett kvardagen på vent.

I kantina sit Svetlana (27) og et maten som blir utlevert saman med barna sine, og eitt barn som skal vere naboen deira.

Ute på leikeplassen dinglar det tre gutar frå klatrestativet, som også har flykta frå kampane. Det er usikkert når nokre av dei får vende heim.

Sist månad gjorde det polske tilsettingsbyrået Gremi Personal ei undersøking blant fleire enn tusen ukrainske flyktningar i Polen.

Ein av fem svarte at dei hadde planar om å reise heim før vinteren starta. Ein av tre sa dei ville bli verande fram til neste år. Polen grensar til Ukraina i vest, nær byane Lutsk og Lviv.

Framleis stor flyktningstraum til Europa

Elles i Europa har fleire enn 7,6 millionar ukrainarar registrert flyktningstatus, melder FN sin høgkommisær for flyktningar.

Krigen i Ukraina har også ført til ein historisk stor flyktningstraum til Noreg, slo statsminister Jonas Gahr Støre (Ap) fast på tysdag.

Av dei 34 000 asylsøkarane som har kome til landet i 2022, er 30 000 ukrainarar. I år er det også busett fleire flyktningar enn dei siste fire åra til saman.

Det er venta endå fleire før året er omme, og regjeringa har tredobla anslaget sitt for neste år. Til saman er det venta 70 000 på to år.

Energikommissæren i EU, Kadri Simson, etter eit møte med medlemslanda sine energiministrar på tysdag, oppfordra til å donere pengar og utstyr for at energisektoren i Ukraina skal kome seg på føtene igjen.