Dæhlie opnar opp om O2-rekorden som forbløffa idrettsverda

– 96 i O2-opptak er superheftig. Det er ekstremt sjeldan ein måler over 90 ml/kg/min. Dette gjeld sjølv dei beste utøvarane i kva idrett som helst – kvar som helst i verda.

Det fortel NIH-professor Jostein Hallén til NRK. Han jobbar ved Institutt for fysisk prestasjonsevne – eit miljø der Bjørn Dæhlie-målinga har vore ein snakkis i ei årrekkje.

Denne veka opnar hovudpersonen sjølv opp om den mytiske kondisjonstesten frå stordomstida i NRK-podkasten I det lange løp med Jann Post.

På denne tida var det allereie kjent at Dæhlie hadde eit oksygenopptak utan sidestykke, men akkurat denne dagen på Olympiatoppen skulle han gjera noko som fekk ekspertane til å gni seg i auga.

Vart ikkje målt på sitt beste

Under økta blinka nemleg talet 96 ml/kg/min på skjermen til testansvarleg Erlend Hem, som ifølgje DN har fleire enn 35.000 testar på CV-en.

Talet gjekk i fleire år for å vera verdsrekord uansett idrett.

– Det var nok to ting med den målinga som var bra: Eg sprang veldig fort og veldig lenge. Det var mange målingar over 90 den gongen. Vi målte kvart 20. sekund, trur eg, fortel Dæhlie, som i dag er forretningsmann og mangemillionær.

Den tidlegare langrennsstjerna, som har vanvitige 29 medaljar i OL og VM, fortel at dei vart hyppig O2-testa i forkant av sesongen.

Ein slik test blir brukt i toppidrettsmiljø for å måle korleis dei ligg an med kondisjonen. Kort fortalt kor mykje oksygen ein tek opp per minutt.

– Vi gjorde det gjennom heile hausten og inn mot sesongen. Men vi gjorde det aldri i sesong då eg var på mitt beste, seier Dæhlie og legg til:

– Du førebudde deg til han som om det var ein meisterskap. Det var lik førebuing kvar gong.

Norsk syklist knuste rekorden

I ettertid har norske Oskar Svendsen slått rekorden til Dæhlie. Den tidlegare toppsyklisten vart målt til utrulege 97,5 ml/kg/min i 2012.

Jostein Hallén fortel at kondisjonsutøvarar, som langrennsløparar og syklistar, er heilt avhengige av å ha eit høgt O2-opptak.

– Du har ikkje sjanse til å bli ein god distanselangrennsløpar viss du ikkje har 75 eller høgare. Det er ekstremt viktig. Det er sjølvsagt også andre faktorar som er viktige, så det er ikkje alltid den med høgast oksygenopptak som er best.

Hallén påpeikar rett nok at det er ei uvisse knytt til målingar av kondisjon. Ifølgje NIH-professoren er det ei usikkerheit på rundt seks milliliter på målingar på 90.

– Eg seier ikkje at det var seks milliliter feil, men alle fysiologar som meg blir litt skeptiske til målingane når ein kjem over 90, seier Hallén.

– Testosteronnivå som ei dame

I NRK-podkasten fortel Dæhlie at det låg mykje arbeid bak resultata han hadde gjennom heile 90-talet. Han låg på 100 treningstimar i månaden frå april til november, då langrennssesongen starta.

Men av og til kunne det bli for mykje av det gode:

– Vi trena så mykje at vi ofte hadde dårlege dagar. Nokre gonger måtte eg berre gå frå det heile. Eg trena meg i senk, og eg hadde nesten testosteronnivå som ei dame. Då fekk eg «timeout» (av trenarane).

Sjølv om talet på treningstimar har gått betrakteleg ned etter at han la opp, tek Dæhlie seg ofte ein lang løpetur i løpet av arbeidsdagen.

Det hender til og med at han blir testa. Og målingane vekkjer framleis oppsikt.

– Eg blæs framleis mange liter når eg tek blåsetestar. Då kjem dei (helsearbeidarane) pilande for å sjå på grafane. Då står dei der og peikar – og seier at det er bra, smiler Dæhlie.