Dei dyraste har ein kilopris på nær 900 kroner: – Skuldast ekstremvêr og klimaendringar

– Eg er veldig glad i nøtter. Eg synest det er godt, og et det som ein snack når eg ser på film eller gamar, seier Teodor Nordnes Borge (15).

– Har du merkt at prisen har gått opp?

– Det har eg merkt. Prisen har gått veldig opp. Når det blir litt dyrare, kjøper eg litt mindre. No kjøper eg det ikkje kvar helg.

Det er nemleg kraftig prisvekst på dei fleste nøtter.

Ifølge SSB hadde prisen gått på nøtter gått opp 7,6 prosent mellom august i år og i fjor.

Den gjennomsnittlege prisveksten på same tid var 3,5 prosent.

Og 16-åringen er ikkje den einaste som har merkt at nøtter er i vinden:

Men er det verkeleg «nøtt» til å vere så dyrt?

Nesten 900 kr for ein pose nøtter

Når fleire vil ete nøtter, blir det òg ein større marknad. Det merker butikkane.

Maria Edvardsen står i Sunkost-butikken ho driv på Hunstad i Bodø og sorterer i nøttedisken.

– Dei siste åra har vi sett at folk berre vil ha meir og meir nøtter, seier ho.

Det er nemleg også «nøttig» å ete nøtter.

– Det inneheld mykje sunne gode stoff som jern, sink, jod og mineral. Du får rett og slett ein naturleg vitaminpille med mykje fiber i nøtter.

Live Kjenner, som er marknadsdirektør i Sunkost, fortel at kjeda hittil i år sel over 30 prosent meir nøtter.

– Dette stadfester at nøtter har ein sterkare posisjon både blant eksisterande og nye kundar. Etterspurnaden har auka jamt i både butikk og nettbutikk, fortel Kjenner.

Men når fleire vel den sunne snacksen, merker kjeda også at fleire nøttetypar har blitt dyrare å kjøpe inn.

Sunkost sel ikkje lenger paranøtter i posar på 1 kg grunna den ekstreme prisauken. Posten kosta nemleg nesten 900 kr

– Men vi jobbar aktivt med å sikre stabile leveransar og konkurransedyktige prisar, seier Kjenner.

Også i den vesle butikken på Hunstad har Edvardsen justert på prislappane.

– Korleis reagerer kundane dine på at prisane på nøtter har gått opp?

– Nokon sjekkar kanskje prisane litt ekstra, men dei veit at det er det dei må betale for eit godt produkt. Sjølv synest eg det er ei god investering i helsa.

– Gjer dei litt stive prisane noko med etterspurnaden, eller har nøttetrenden kome for å bli?

– Eg trur det er ein trend som har kome for å bli, fordi nøtter er så sundt og inneheld mykje av næringa du treng kvar dag.

Er det ein nøtt at prisen aukar?

Det er mange grunner til at prisen på nøtter har gått i taket.

Foodman er ein stor importør av nøtter i Noreg. Dei fortel at for å knekke nøtta om den høge prisen må ein sjå mange stader:

1. Klimaendringar og ekstremvêr
2. Auka priser på energi og frakt
3. Vekst i global etterspurnad
4. Handelspolitiske faktorar

– Grunnlaget for aukinga i prisen ligg i eit redusert tilbod frå sentrale produsentland, seier dagleg leiar i Foodman, Petter Grunnan.

Det skuldast i hovudsak ekstremvêr og klimaendringar. Langvarig tørke er kritisk for produksjonen av mandel og pistasj i California. Sein frost har ramma produksjonen av hasselnøtter i Tyrkia.

I tillegg gjer auka priser på energi at det blir dyrare å til dømes riste eller tørke nøttene, og global logistikk har blitt dyrare og mindre føreseieleg, fortel Grunnan.

– Prisane på frakt kan også endre seg raskt og med store utslag. I Argentina har dei ofte problem med å få konteinarar med på skipet dei ønsker fordi fraktselskapa endrar kor dei går i land til der det er mest lønnsamt og dei kan hente ut størst mogeleg gevinst.

Importerer likevel meir nøtter

Også importøren merkar at forbrukarar stadig etterspør sunnare alternativ til snack. Der er ofte nøtter ein sentral ingrediens.

Vegetar- og veganarkosthald har òg ført til ein ny stabil etterspurnad etter nøtter som ein industriell råvare. Sjølv om det er dyrare å importere, importerer Foodman difor meir nøtter enn før.

– Disse trendane kjem med sosiale medier, og prisane kan då stige veldig raskt, seier Grunnan og viser til mellom anna Dubai-sjokolade som inneheld pistasjnøtter.

Men også tollsatsar og internasjonal handelsuro speler inn og kan føre til plutselege prishopp på spesifikke nøttetypar frå visse regionar. Om USA vel å sette ned tollen på varar frå Vietnam, vil det påverke prisen på kasjunøtter.

– Samla sett skaper disse faktorane betydeleg prispress frå fleire kantar samtidig.

Det gjer ifølge Grunnan at dei i Foodman må vere på tå hev.

– Store prisaukingar påverkar etterspørsel og det er på ingen måte positivt for oss. Tvert i mot. Samtidig motverkar de store trendskifta ein del.