– Etter å ha opplevd diverse ting, så har eg forstått at det er mange foreldre som ikkje veit i det heile tatt kva barna driv med på nett.
Stella Stenman (14) opplevde så mykje dårleg at ho melde det til politiet. Ho trur at mange ikkje er klar over at enkelte handlingar på nett faktisk er ulovleg.
– Eg har meldt folk til politiet. Det har kome som eit stort sjokk både hjå dei det gjeld og foreldra. Dei er ikkje klar over at det er ein konsekvens.
Saman med Sophie Spetalen (13), Isa Ågren (13) og Charles Levine (13) går Stella Stenman på Majorstuen skole i Oslo. Dei er ikkje overraska over at ungdom ikkje er så gode på nettvett.
– Vaksne veit at det kan vera folk som gjer galne ting på nett, som vi barn kanskje ikkje veit, seier Charles Levine.
INSTAGRAM OG SNAPCHAT: Charles Levine, Stella Stenman, Sophie Spetalen og Isa Ågren går på Majorstuen skole. Snapchat og Instagram er blant dei mest populære appane blant dei fire.
Foto: Sigrid Sørumgård Botheim / NRKTar større risiko
Ein ny rapport om ungdom og digital sikkerheitskultur frå Norsk senter for informasjonssikring (NorSIS) stadfestar det dei fire elevane skildrar. I rapporten går det fram at ungdom i stor grad er overlatne til seg sjølve når det gjeld å lære om informasjonssikkerheit.
SLÅR ALARM: Bjarte Malmedal i NorSIS slår alarm om digital sikkerheit blant ungdom. Mellom anna oppgir ungdom at dei i langt mindre grad lærer om informasjonssikkerheit frå ekspertar enn det vaksne gjer.
Foto: Sigrid Sørumgård Botheim / NRK– Utpressing, identitetstjuveri, mobbing, hacking og hets, det er ting som i særleg grad rammar ungdom, fortel Bjarte Malmedal i NorSIS.
Han fortel at sikkerheitspraksisen som ungdom har på nett, er dårlegare enn i resten av befolkninga. Ungdom tar også større risiko på nett.
– Måten dei oppfattar risiko på og måten dei lærer på er annleis. Det er eit komplekst bilde der ungdom kjem ganske dårleg ut.
RISIKO: Grafisk framstilling av risiko-oppfatting for vanlege aktivitetar på nett. Den svarte streken er befolkninga generelt, den grøne streken er norske ungdomar under 20 år. 1 betyr svært låg risiko og 5 betyr svært høg risiko.
Foto: Maria Nyheim / NorSISMå inn i skulen
Dei fire klassekameratane på Majorstuen skole ynskjer meir undervisning i nettvett på skulen. Isa Ågren fortel at dei har lært litt om det tidlegare, men at undervisninga stoppa om lag i femte klasse.
FOR TRYGG: Sophie Spetalen meiner at ungdom kanskje føler seg for trygg på nettet.
Foto: Sigrid Sørumgård Botheim / NRK– Eg trur kanskje ungdomen føler seg for trygg på internett, seier Sophie Spetalen.
Stella Stenman trur at det blir tatt for gitt at ungdom har mykje kunnskap om nettvett fordi dei er fødde inn i nettalderen.
Bjarte Malmedal i NorSIS peiker på at ungdom ikkje har nokon medfødt evne til å avgjera kva som er trygt og utrygt på nett, og han etterlyser også meir undervisning i skulen.
– Nå er vi midt i ein digital transformasjon av det norske samfunnet. Vi er nøydde til å sørgje for at ungdom er i stand til å bli trygge digitale innbyggjarar.
OPPLÆRING: Dei svarte søylene er 20 år og eldre, dei grøne søylene er under 20 år. Figuren viser at dei under 20 år i langt mindre grad har fått opplæring i informasjonssikkerheit dei to siste åra enn dei over 20 år.
Foto: Maria Nyheim / NorSISKostar samfunnet milliardar kvart år
Dårleg digital sikkerheit er eit samfunnsproblem som kostar samfunnet store summar kvart år. Mørketallsundersøkelsen frå Næringslivets sikkerhetsråd frå 2014 viser at Noreg tapar cirka 19 milliardar kroner i året på grunn av datakriminalitet.
– Digitaliseringa i samfunnet skal også gje oss ein betydeleg gevinst. Når folk blir utsette for datakriminalitet og blir redde for å bruke digitale tenester så både tapar vi pengar, og vi greier ikkje å hente inn den gevinsten som digitaliseringa gir oss, seier Malmedal.
