Andreas (30) følte seg skitten, ekkel og som ein «pest»

Andreas Søvik Helgeberg er ein av rundt 4300 menneske i Noreg som lever med hiv. Medisinane han går på gjer at han er frisk og at han ikkje kan smitte andre.

Helsedirektoratet seier dei ikkje veit akkurat korleis det står til med kunnskapen om hiv verken hos befolkninga eller helsevesenet.

30-åringen meiner hiv er ei einsam diagnose som det blir snakka for lite om.

– Eg har følt mykje sjølvhat. Eg har følt meg ekkel og skitten og har vore redd for å ta kontakt med folk eller ta på folk. Eg har følt meg som ein pest. Eg har lyst til å vere ei stemme for alle som har dei same tankane som eg har hatt for å fjerne stigma.

Men det har teke lang tid for 30-åringen å kome seg dit.

• Fikk du med deg denne? Frykter 500 barn er hiv-smittet med vilje i pakistansk by

Sleit i fem år

Søvik Helgeberg fekk sjokkbeskjeden i august 2016, berre nokre dagar før han skulle flytte til Volda for å begynne på studiar.

Han hadde vore redd for å få sjukdommen. Men visste ikkje så veldig mykje om den.

– Søstera mi og mor mi kom for å hjelpe meg å flytte ut. Då fekk eg den første sorgreaksjonen. Søstera mi spurte om eg kom til å døy. Det var veldig sterkt å høyre ho seie det.

Søvik Helgeberg ville ikkje la dette øydelegge dei tre neste studieåra på journalistikk i Volda. Så han sa det ikkje til så veldig mange. Han lét det heller murre i bakhovudet.

Det vart tre år med mykje festing, alkohol og andre rusmiddel.

– Det kom mange reaksjonar. Eg utagerte med sinne og hamna i dumme situasjonar, fortel han.

Festinga vart ein flukt, så han skulle sleppe å ta omsyn til sjukdommen.

Våren 2019 var begeret fylt opp. Andreas måtte leggast inn på psykiatrisk i Ålesund. Saman med familien og legar ved sjukehuset vart dei einige om at han måtte heim til Finnskogen.

• HBO-serien «Its a sin», handlar om hiv og Aids på 80-talet. Ein av Noregs første hiv-smitta meiner den hjelper til å fjerne fordommar:

  

  Om HBO-serie: – Trur den kan få fleire til å vere opne om hiv

Vil skape openheit

Ifølge HivNorge er det om lag 4300 personar i Noreg som lever med diagnosen. 98 prosent av dei er medisinerte, opplyser generalsekretær, Anne-Karin Kolstad.

Men hiv har blitt ein «gløymd sjukdom», ifølge Kolstad.

– Det vart stille då medisinane kom i 1996. Ein har ikkje fått med seg den utrulege utviklinga. Sjølv i helsevesenet opplever ein å møte stigma, seier Anne-Karin Kolstad.

Ho er einig i at ein må auke kunnskapen for å fjerne fordommane.

Enorm respons på Facebook

Andreas Søvik Helgeberg la nyleg ut ein post på Facebook der han fortalde om korleis dei siste fem åra har vore for han. Der fekk han enorm respons.

No vil han vere den personen for andre som han seier han mangla sjølv for fem år sidan.

– Eg skulle ønske det var fleire som var open om det før eg sjølv valde det. Då hadde det kanskje ikkje teke meg så lang tid. Fem år er ganske lenge å ha slike tankar åleine.

Helsedirektoratet har ikkje nyare data i dag på korleis det eigentleg står til med kunnskapen rundt sjukdommen verken i befolkninga eller hos helsevesenet.

Avdelingsdirektør, Arild Johan Myrberg i Helsedirektoratet seier at når ein snakkar om hiv snakkar ein ofte om korleis det smittar. Og det viktigaste å formidle er at det er liten smitterisiko i Noreg no.

– Primært blir ein smitta ved å ha ubeskytta sex med ein hivpositiv. Velbehandla hivpositive kan ikkje smitte andre. Alle som testar positivt på hiv i Noreg får tilbod om rask og god behandling og utgjer då heller ikkje nokon smitterisiko. Vi forventar at helsepersonell skal vere oppdatert på dette, seier han.

• Les også: Mener flere friske bør få forebyggende hiv-pille

Har håp om at hiv forsvinn frå Noreg

Dei fleste som går på hivmedisinar held viruset ute av kroppen.

Dei siste åra har også talet på nye smittetilfelle gått kraftig nedover. Det meiner Kolstad at medisinen PrEP skal ha mykje av æra for.

Medisinen vart innført i Noreg i 2017. Den er førebyggande og er for folk som ikkje er hivpositive. Når ein tar den skal ein vere beskytta frå å bli hivsmitta.

– Det var det avgjerande trekket for å få hiv-tala ned. Det kombinert med at mange er velmedisinert har gjort at vi nesten ikkje finn nokon no som bur i Noreg som ikkje veit dei har hiv, fortel Anne-Karin Kolstad.

Ho seier ein no har kontroll på hivepidemien i Noreg for første gong på 40 år og håpar det kan bli ein stopp for hiv i Noreg i løpet av få år.

Andreas Søvik Helgeberg seier han har hatt god oppfølging og mykje hjelp av helsevesenet. Han tar medisinane kvar dag og lev som alle andre.

– Eg kan leve eit heilt normalt liv, like lenge som alle andre. Eg kan gjere alt, seier 30-åringen.

• Rapparen, Karsten Marcussen har fortald om at han brukar medisinen PrEP. Les om korleis det gjorde at angsten hans forsvann.