Noreg kjøper fregattar frå Storbritannia

USA, Storbritannia, Frankrike og Tyskland har vore med i sluttrunden for å få kontrakten om kven Noreg skal kjøpe fregatt frå.

I dag kom avgjersla: Noreg skal kjøpe fregattar frå Storbritannia.

Avgjerda blei kunngjort under ein pressekonferanse med statsminister Jonas Gahr Støre, forsvarsminister Tore O. Sandvik og forsvarssjef Eirik Kristoffersen like etter kl. 12.00 i dag.

Etter det NRK erfarer har kampen stått mellom Storbritannia og Frankrike på tampen.

Men det er dyrt. Prisen er på enorme 136 milliardar kroner.

Handlar om trygging

– Noreg står i den mest alvorlege tryggingspolitiske situasjonen sidan den andre verdskrigen. Difor handlar dette i botn og grunn om tryggleik for landet, seier Støre om valet.

De britiske Type 26 fregattane er spesialutvikla for å oppdage, spore og kjempe mot ubåtar. Dette var også eitt av hovudkriteria til regjeringa for kjøpet.

Støre konstaterer at valet handla om kven Noreg peikar på som strategisk partnar.

Vidare poengterer han to spørsmål som har vore sentrale før kjøpet:

1. Kven er den beste strategiske partnaren for Noreg ved kjøp av nye fregattar?
2. Kan det landet som er den beste partnaren for oss, levere ein konkurransedyktig fregatt?

– Svaret på det første spørsmålet er Storbritannia. Og svaret på det andre er ja. Samla sett er dette den beste fregatten for Noreg, seier Støre.

Dette har vore dei viktigaste salsargumenta for britiske fregattar:

Britane tilbyr ein fregatt som er spesifikt eigna til vêrforholda i nord.

Støre poengterer likevel at det har vore eit vanskeleg val og at tilboda frå dei andre landa har vore gode.

Forsvarsminister Tore O. Sandvik er uroa for den tryggingspolitiske situasjonen i dag.

– Vi står overfor ein meir alvorleg tryggingspolitisk situasjon no enn på mange tiår, seier han.

Uklar leveringsdato

Britane kan ikkje stadfeste når den første fregatten til Noreg kan bli levert.

Det britiske forsvarsdepartementet opplyser til NRK at diskusjonane om byggetidspunktet for dei norske fregattane startar no, og at intensjonen er å levere når Noreg ønskjer det.

Britane skal sjølv ha åtte av same fregattype innan 2035, med tre levert før og resten etter 2030. Avtalen med Noreg er den største eksporten av krigsskip britane nokon gong har inngått, målt i verdi, ifølgje departementet.

Frå britisk side er dei nøgde med at Noreg valde deira tilbod.

– Dette historiske partnarskapet med Noreg er ei sterk tillitserklæring til britisk industri, våre væpna styrkar og vårt vedvarande leiarskap i Nato, sa den britiske statsministeren Keir Starmer etter kunngjeringa.

Starmer kalla også Noreg éin av sine næraste allierte.

Noreg skal kjøpe fem nye fregattar frå Storbritannia som skal erstatte dei fire søsterskipa til KNM «Helge Ingstad», som mange fekk eit forhold til etter den kolliderte og sokk i 2018.

Dyrt

Først blei det estimert at fregattane skal koste 125 milliardar kroner.

I dag skriv Keir Starmer X at prislappen for fregattkjøpet er sett til 10 milliardar pund – tilsvarande 136 milliardar norske kroner.

Tidlegare investeringar for forsvaret har også fått merksemd for prislappen. For to år sidan kjøpte regjeringa 54 stridsvogner av typen Leopard 2 frå tyske Krauss-Maffei Wegmann.

I Stortinget blei kostnadsramma for dette kjøpet sett til 19,7 milliardar kroner.

I fjor kjøpte forsvaret 54 jagarfly. Riksrevisjonen estimerte kva flya kom til å koste den norske stat, frå dei fekk fei i 2014 til drift og avhending i 2054.

Denne summen blei estimert til 349 milliardar kroner, men Riksrevisjonen sa då at viktige kostnadar var blitt utelatne.

Eit strategisk val

– Val av strategisk partnar har vore avgjerande, sa forsvarssjef Eirik Kristoffersen under pressekonferansen.

Den siste tida har forsvaret presentert argument for og i mot dei ulike fregattane overfor regjeringa. Også i den offentlege debatten har argumenta skote frå den eine til den andre sida.

Den franske fregatten ville ha knytt Noreg tettare til EU. Om Noreg hadde valt den amerikanske fregatten, ville dette ha vore eit signal om ein ynskjer tettare militært samarbeid med USA og Donald Trump. Det har dei då ikkje gjort.

Stemmer frå forsvaret har likevel åtvara mot å bruke politikk som grunnlag for avgjerda om fregatt, og at militær kapasitet skulle ha vore hovudargumentet.

Britisk eller fransk?

Det har stått mellom den britiske fregatten Type 26 frå BAE Systems og FDI-fregatten frå franske Naval Group.

Det franske tilbodet var ein 122 meter lang og 4460 tonn tung fregatt. Den har fått merksemd for sin omvende baug.

Frankrike, Hellas og Emiratane har allereie slike fregattar, noko som kunne ha gjort samarbeid om vedlikehald lettare.

Bénédicte Mano i Naval Group, verksemda som tilbodne den franske fregatten, seier etter kunngjeringa at dei kunne levere 6, og ikkje 5, fregattar. Desse fregattane er også billegare og krev eit mindre mannskap enn dei britiske.

Formelt stod det også om den amerikanske Constellation-fregatten frå italienske Fincantieri, og F127-fregatten frå det tyske industrikonsernet ThyssenKrupp. Det var likevel ikkje venta at Noreg vel fregattar frå desse to landa.

Eit sentralt krav frå dei norske styresmaktene har vore at den første fregatten må bli sendt til Noreg om lag 4–5 år, og den siste innan 2040.

Interessert i å lære meir om kva som skjer i verda? Høyr podkasten til utanriksredaksjonen her: