OL-vinnar Tormod Knutsen er død

Det bekreftar sonen overfor Eidsvoll og Ullensaker Blad.

Knutsen deltok i tre OL, og med stigande resultat. Frå sjetteplass i 1956, via sølv i 1960 til gull i sin aller siste sesong i 1964.

Men det var som hoppar Eidsvoll-guten starta karrieren. Han blei junior-noregsmeister i hopp i 1951, og tok ikkje til å satse på kombinert før fire år seinare.

– Eg såg ikkje meg sjølv ute i skogen på den tid. Det var i hoppbakken eg kjende meg heime, skreiv han i boka «I hopp og løype».

Men den vidare framgangen kom ikkje. Han greidde aldri å nå heilt til noregstoppen, og mislykkast i å kvalifisere seg til OL i Oslo i 1952. Det var då tanken om å spenne på seg langrennsskia og satse på kombinert, kom snikande.

«Prøvde ut» kombinert – nummer 6 i OL

Under militærtenesta kom han i kontakt med Gunder Gundersen og Sverre Stenersen, to av dei beste kombinertløparane på den tid. Dei overtalte han til å prøve seg i løypa også, i tillegg til i hoppbakken.

Knutsen bestemte seg for å satse for fullt på kombinert i sesongen 1955.

– For å teste det. Eg kunne alltid gå tilbake til å bli spesialhoppar, sa han sjølv.

Men det gjekk veldig bra. Han tok NM-bronse allereie i første sesong.

Han fekk plass på OL-laget i Cortina i 1956, og det gav ein fin sjetteplass for 24-åringen. Med startnummer 2 gjekk han først i sporet nesten heile det 15 km lange langrennet, og dermed med alle dei hardaste konkurrentane bak seg.

Han var berre tredje beste nordmann, bak den suverene gullvinnaren Sverre Stenersen og Arne Barhaugen på femteplass. Men bak Stenersen var det jamt, og Knutsen var ikkje langt unna medalje i sin OL-debut.

Det avgjorde saka for Knutsen: Han var kombinertløpar fullt og heilt.

Til topps framfor 100.000 i Holmenkollen

Dei to neste sesongane gjekk ikkje like bra. Resultata kom ikkje, og i VM i Lahti i 1958 var det lite som klaffa. Knutsen enda på niandeplass.

Men etter VM losna det. I det finaste vintervêret og den aller best tenkelege Holmenkollen-stemninga vann han kombinertrennet der framfor 100.000 elleville tilskodarar – den einaste norske sigeren i Holmenkollen det året.

– Ved sida av OL-gullet er det Holmenkoll-sigeren som er mi største oppleving i heile karrieren, sa Knutsen til idrettsveteraner.com mange år etterpå.

– Før hadde eg vore redd for eit stort publikum, men den gongen forstod eg at dei var der for å hjelpe meg fram.

Sølvmedalje for OL-favoritten

Før neste OL, i Squaw Valley i California i 1960, hadde Knutsen fått favorittstempelet. Han hadde gjort det godt i 1959, med sitt første NM-gull, og siger i Svenska Skidspelen. I 1960 hadde han vunne alt han stilte opp i før avreisa til USA.

Men han blei slått av den nye tyske kometen Georg Thoma. Knutsen sleit med å få full klaff i hoppa, blei slått av tyskaren og måtte ta igjen nesten eit minutt i langrennet for å gå forbi.

Det greidde han ikkje. Med ein hard start tok han 11 sekund, men så butta det imot i den tynne lufta, 1800 meter over havet. Thoma var meir van med å konkurrere i høgda, og slo Knutsen også i løypa.

Knutsen var likevel så nøgd med OL-sølvet at han vurderte å legge opp. Han hadde satsa beinhardt framfor Squaw Valley. No var ikkje gnisten og motivasjonen lenger den same.

Let seg lokke til nytt OL

Men han valde å halde fram litt til. Innsbruck og 1964 låg litt langt framme, men før det skulle det vere VM i polske Zakopane.

Dessutan hadde han fått Holmenkollmedaljen etter OL.

I mellomtida hadde Skiforbundet bestemt seg for å opprette ei eiga gruppe som skulle trene og følgje opp kombinertløparane, noko som var nytt. Og det var hans gamle konkurrentar og kameratar Gunder Gundersen og Sverre Stenersen som var blitt høvesvis kombinertsjef og landslagstrenar.

Men verken i 1961 eller før VM i 1962 fekk Knutsen til stort, og det var berre så vidt han kom med på VM-laget.

Det gjorde han til slutt, og blei nummer fire. Der fall OL-vinnar Thoma i hoppbakken og skadde seg. Knutsen blei likevel berre tredje beste nordmann, bak gullvinnar Arne Larsen og bronsevinnar Ole Henrik Fagerås. Igjen vurderte Knutsen sterkt å legge opp.

– Erste platz, Tormod

Men inspirert av Gundersen og hans nye treningsregime tok Knutsen endå to nye år, sjølv om han hadde runda 30.

I Innsbruck fann Knutsen tilbake til taktene frå hoppbakken i sin tidlegaste karriere. Han blei rett nok nok ein gong slått av Thoma, men hadde berre 2,2 sekund å ta att i løypa.

På den tid var kombinertlangrennet arrangert som eit vanleg 15 km langrenn, med individuell start og rekkefølgje etter trekning. Knutsen hadde Thoma og to sterke russiske konkurrentar bak seg i sporet.

Men han trefte blink med smurningen og var i god form. Han ikkje berre heldt unna, men var klart betre enn sine hardaste konkurrentar. Etter hans eige utsegn gjekk det nesten litt for fort i løypa, som var kanta av steinar i den snøfattige austerrikske vinteren.

– Erste platz, Tormod, hoia Gunder Gundersen då Knutsen gjekk i mål. For sjølv om dei andre framleis var ute i sporet, var gullet klart og revansjen mot Thoma gjennomført.

Mannen som hadde tent Noreg og norsk kombinertsport i ti år, avslutta med ein umåteleg populær gullmedalje. 3000 menneske møtte opp på Eidsvoll for å ta imot Tormod Knutsen då han kom heim.

Takka nei til Oslo-VM

Innsbruck-OL skulle bli Knutsens siste internasjonale meisterskap. Fjorten dagar etterpå avslutta han med sitt fjerde NM-gull. Han hadde også gull frå 1959, 1960 og 1963.

Han fann ut at nok var nok, og let seg ikkje lokka til å satse mot neste VM, som skulle gå i Oslo to år seinare.

Kanskje skulle han gjort det, for norsk kombinertsports del. For etter at Tormod Knutsen la opp, gjekk norsk kombinertsport inn i ei lang mørketid. Det skulle gå 20 år før ein nordmann igjen stod på ein olympisk sigerspall.