Hiwad har prøvd å snike seg inn i EU meir enn tretti gongar

Tre uferdige bustadhus står på ein bakketopp i Bosnia, berre tre kilometer frå grensa til Kroatia. Inne er det slått opp telt og ei barnevogn er parkert langs veggen.

Ei provisorisk leidning er kopla til det kommunale straumnettet slik at afghanske Hiwad og kameratane hans kan lade mobiltelefonane sine.

Han viser fram ein knust telefon.

– Telefonane er det første politiet øydelegg, seier han.

– Politiet veit kor viktige dei er for oss.

Spelar spelet

Dei nyttar google maps på telefonane for å navigere når dei snik seg over grensa, eller «spelar spelet», som han kallar det.

– Vi kallar det eit spel fordi vi dreg til grensa der blir vi sendt tilbake. Neste dag prøvar vi igjen.

Sjølv har han forsøkt å krysse grensa over tretti gongar. Kvar gong har han blitt arrestert og sendt tilbake.

Fleire gongar har han fått juling, fortel han, og viser oss ein video på telefonen der han har blåmerke. Ifølgje han står kroatisk politi bak valden.

Medan vi står der kjem ein familie med små born gåande. Dei hadde byrja gå mot grensa på morgonkvisten, men har raskt blitt stoppa og deportert.

Hiwad ler litt oppgitt, det er berre ein vanleg dag på grensa til EU. Han beskriv det heile som litt absurd.

– Eg trur til og med grensepolitiet synest det, men likevel bør dei behandle oss som menneskje, ikkje som dyr.

Vi går bort til det andre huset og møter ei jente med bandasjert arm. Familien hennar fortel at politiet av og til bruker køller.

– Dei slår mot armar og bein. Av og til så hardt at det kan knekke eit bein, seier dei.

Hiwad fortel at kvar gong han kryssar grensa så risikerer han å miste alle eigedelane sine. Det vere buksa han har på seg eller skoa han går med. Nokre gonger tek politiet frå han pengar viss han går med dette. Dei tek alt som kan vere eit hjelpemiddel for å krysse grensa og ta seg til neste.

Slik blir dette eit slags spel mellom asylsøkar og grensepoliti.

Skulda for valdsbruk

Småbyen Bihać ligg heilt nordaust i Bosnia på grensa til EU-medlem Kroatia.

Framleis kan ein sjå kulehol i bygningane frå den brutale krigen på 90-talet. Økonomien er skral og situasjonen blir ikkje betre av at byen druknar i flyktningar og migrantar.

Rådgjevar til borgarmeisteren i Bihać, Edin Moranjkić, fortel NRK at han er frustrert over korleis grensepolitiet i Kroatia behandlar dei som prøvar å snike seg over grensa frå Bosnia.

– Politiet bankar opp migrantane, også dei som blir tekne langt inne i landet, og på grensa til Slovenia. Dei blir fråtekne mobiltelefonar og pengar, og tidvis sende tilbake berrføtte i særs dårleg forfatning, seier han.

Kroatias innanriksminister, Davor Božinović, har fleire gongar avvist skuldingane om valdsbruk.

I ein e-post frå det kroatiske innanriksdepartementet til NRK, blir skuldingane på ny avvist på det sterkaste:

– Innanriksdepartementet har fleire gangar avvist skuldingane om politivald mot migrantar, og vi avviser dei hermed fullstendig ein gang til, skriv dei.

På den andre sida rapporterer Human Rights Watch om regelmessig trakassering av menneske som ulovleg kryssar grensa til Kroatia.

– Vi vil aldri gi opp

Eit steinkast unna rådhuset i Bihać ligg ein halvferdig femetasjes betongbygning. Den skulle etter planen bli eit eldresenter med vakker utsikt mot elva Una.

Klokka er sju om morgonen. Vi er blitt åtvara om at det kan vere farleg der.

Men inne ser vi berre unge menn frå Afghanistan i soveposar. Dei søv tungt fordi dei har vore og spelt spelet i natt, fortel afghanske Ziaullah.

Han kokar litt te, og det luktar stramt av røyk og menneskesveitte i den mørke korridoren.

– Kven er det som vil vinne dette spelet, de eller grensepolitiet?

– Vi vil vinne, for vi vil berre halde fram med å prøve. Kanskje ein dag vil vi flyge over grensa? Dei klarar ikkje å fange oss, for vi vil aldri gi opp, sjølv om dei tek frå oss alt vi eig.

Ziaullah fortel at foreldra i Afghanistan må sende påfyll med pengar via Western Union eller Moneygram når politiet har konfiskert telefonar og klede.

Familien hans har allereie brukt om lag 100.000 kroner på å finansiere den ulovlege reisa frå Afghanistan til Bosnia. Det hastar med å få seg arbeid i eit rikt EU-land, slik at han kan betale tilbake det han skuldar.

– Eg har utdanning innan økonomi, og eg håpar eg kan få meg ein jobb eller meir utdanning slik at eg kan tene det landet eg vil bu i.

Han drøymer også om å hente kone og born etter han har fått opphald.

«Bangladesh-skogen»

Det blir kalla ein skog, men ser mest ut som eit kratt. Her budde det ei tid over firehundre menneske. Men eit forrykande snøvêr tvinga dei fleste småbarnsfamiliane til å finne seg ein annan stad å vere.

Nokre har valt å halde ut. Dei har veita rundt telta og viser ein ukueleg optimisme.

– Vi er tolmodige, for eit liv i Europa kan forvandle liva våre, fortel ein mann til NRK.

Dei har eitt mål: Å reise til EU for å få seg arbeid.

Men no er det vinter, dei ventar med å spele spelet til det blir litt varmare i vêret, fortel dei.

Store mørketal

Det lokale Raude Kors opplyser til NRK at 69.921 migrantar og flyktningar har passert gjennom Bosnia sidan 2018.

6690 bur i mellombelse leirar, og her er kapasiteten fullstendig sprengt. 1520 bur utanfor slike leirar.

Offisielt er talet 6600, men Sanela Klepić frå Raude Kors skriv til NRK at det reelle talet må vere mykje høgare.

– Berre leiren i hovudstaden Sarajevo har nesten 4000 bebuarar, skriv ho.

– Ikkje akseptabelt

Vesle julaftan brann ein stor leir utanfor Bihać.

Eit drivstofflager eksploderte og bebuarane sprang for livet. Heldigvis vart ingen skadde. Men 1500 menneske måtte sove under open himmel midt på vinteren.

Først i slutten av januar byrja leiren å reise seg igjen, men når NRK kjem på besøk er det framleis trongt om plassen.

Nyleg inspiserte EUs innanrikskommissær Ylva Johansson leiren. Ho sa til dei frammøtte pressefolka at det er uakseptabelt at asylsøkarar blir banka opp på grensa.

– Kroatia må sikre fundamentale menneskerettar, sa Johansson.

Gjer seg klar for siste nivå

På grensa mot Kroatia og EU gjer Hiwad seg klar til eit nytt forsøk på å runde spelet. Mobilen er ladda og han har med seg to liter mjølk og litt brød.

Han fortel at han arbeidde som sjukepleiar i Afghanistan, og han nyttar denne kunnskapen til å behandle «skadde spelarar».

– Nokre aktivistar gjev med av og til litt medisinar som eg kan dele ut, fortel han.

I det siste har mange fått frostskadar på grunn av det kalde vêret. Snøen gjorde det samtidig veldig lett å bli tatt. Politiet kunne berre følgje spora. Nå er snøen smelta og det er lettare å ta seg dei tre kilometrane til grensa.

I dataspelverda er det jo alltid det siste nivået, «levelet», som er vanskelegast. Grensa mot Kroatia er eit slikt level, og med mildvêr i sikte gjer mange seg klar til å gjere eit forsøk på å «vinne». Blant dei er Hiwad.

– Vi har ikkje noko val, skal du kome deg til neste land må du spele spelet.