Frå folkefavoritt til utskjelt og upopulær – kven er Kamala Harris?

Ho har ei indisk mor og ein jamaicansk far, og har klatra høgare i det amerikanske maktapparatet enn noka kvinne før henne.

I 2021 skreiv Kamala Harris historie då ho blei tatt i ed som visepresident for Joe Biden.

Då Biden annonserte at han trekker seg som demokratane sin presidentkandidat og stiller seg bak henne i staden, kom Harris eitt skritt nærmare det ho lenge har ønska seg: moglegheita til å bli USAs president.

I så fall vert ho første kvinne og første person med indisk og jamaikansk bakgrunn på det ovale kontor.

Vegen dit har vore lang og vanskeleg, særleg dei siste månadane.

Folkefavoritt

Harris er fødd i Oakland i California. Begge foreldra hennar er innvandrarar, dei skilde seg då Harris var fem. Ho blei oppdratt av mora Shyamala Gopalan Harris, kreftforskar og menneskerettsaktivist.

Lenge såg Kamala ut til å ta nasjonen med storm som ei av dei mest framtredande multietniske kvinnene innan amerikansk politikk. Ho gjentok stadig at ho var den første av sitt slag, men ikkje ville bli den siste.

I sigerstala si 20. januar 2021, snakka ho om mor si og generasjonane av kvinner frå alle rasar som bana veg for at ho skulle stå der i den augneblinken:

– Eg er kanskje den første kvinna i denne jobben, men eg kjem ikkje til å vere den siste. For alle små jenter som ser på i kveld, ser at dette er moglegheitenes land.

Og publikum elska det.

Det var milevis unna det USA som Trump hadde leia i fire år, meir polarisert enn på lenge og med drapet på George Floyd friskt i minne.

Men så stilna begeistringa. Etter eit år som Bidens nummer to, viste meiningsmålingane at ho vart sett på som den minst populære visepresidenten gjennom tida.

Visepresidentsmell

Før ho vart Biden sin sidekick, prøvde Harris seg på presidentkandidaturet sjølv. Kampanjen blei lansert i 2019.

Men ho blei kritisert for å mangle disiplinen som er naudsynt for å nå lengst – hennar «rå talent» var ikkje nok åleine, sa ei av dei som hadde jobba med kampanjen hennar.

Harris fekk også kritikk for å vere politisk vinglete og ikkje ha nokon klar visjon eller eit klart politisk program.

Det er ein kritikk som har følgt henne også etter at ho vart visepresident.

Amerikanarane elskar ein leiar med visjonar, har George Bush tidlegare sagt. Men Harris unngår gjerne store tankar og svulstige talar om ho kan.

Ved spørsmål om kva hennar visjon for det amerikanske samfunnet er, har ho svart:

– Eg trur du må vere meir spesifikk, eg er ikkje så interessert i merkelappar.

I Det kvite hus kjempa ho for at kongressen skulle få på plass igjen «Roe v. Wade», dommen som sikra amerikanske kvinner retten til fri abort etter at høgsterettens konservative dommarar oppheva han i 2022.

Ho hjalp til med å gi amerikanarar økonomisk støtte under Covid, og fekk gjennom Inflation Reduction Act.

Men trass i at ho er progressiv i saker som homofilt ekteskap og dødsstraff, greidde ho ikkje heilt å vinne hjarta til dei mest progressive veljarane.

«Kamala is a cop» vart eit gjennomgangstema under valkampanjen i 2020. For sjølv om ho vart ei tydeleg stemme i saker som politivald, eit viktig tema i kjølvatnet av drapet på Floyd og «black lives matter», hadde ho også vore i påtalemyndigheitene sjølv. Ho har fått kritikk for avgjerder ho tok som delsstatsadvokat og- justisminister.

Mange aktivistar har meint at ho har vore vel hard i lovklypa og vidareført ein kriminalpolitikk som systematisk ramma farga.

Fleire stilte også spørsmål ved korleis ho kunne vere Biden sitt sidestykke når ho i valkampen, då ho sjølv stilte som presidentkandidat, skulda han for ikkje å ha gjort nok for likestilling og antirasisme i USA.

I Det kvite hus har kjelder fortalt at Harris har hamna på kant med både Biden og staben.

Og Biden har gitt henne fleire upopulære oppgåver, som å handtere hopetala av migrantar som kjem seg inn i USA over grensa til Mexico.

Innvandring er eit av dei viktigaste temaa for amerikanske veljarar, og Harris si handtering av situasjonen har møtt kritikk frå begge retningar, både dei som meiner politikken har vore «inhuman» og dei som meiner ho har latt grensa stå vidopen for ulovlege innvandrarar.

Republikanske Greg Abbott, guvernør i Texas, har til og med sendt fleire bussar med asylsøkarar frå grensa og heim til Harris i protest.

Men Harris har også samla inn meir enn 4 millardar dollar til initativ i privat sektor som skal gi arbeidsplassar og sakke ned migrasjonsstraumen.

Ein beinhard advokat og senator

Harris sat som aktor og delstatsadvokat i San Francisco frå 2004 til 2011. Der etablerte ho seg som ein hardbarka aktor som slo hardt ned på lovbrot, samstundes som ho arbeidde for progressive reformar.

Ho laga mellom anna programmet «Back on track» som skulle redusere tilbakefalla for dei som er tiltalte for narkotikasmugling på lågt nivå.

I 2011 vart ho justisminister i California som første kvinne. Med det leia ho justisdepartementet i USAs mest folkerike stat.

Ho vart stempla som ein komet i Det demokratiske partiet, og vald inn som senator i California i 2017 som andre kvinne med minoritetsbakgrunn i Senatets historie.

Ho fekk merksemd for å grille motpartane sine under høyringar i Senatet, gjerne i kritiske augneblink.

Fleire gongar gjekk høyringane hennar viralt, som då tidlegare justisminister Jeff Sessions raudmande måtte bede Harris om å senke farta litt under høyringane om den russiske innblandinga i 2016-valet: «Eg greier ikkje å svare så raskt,d et gjer meg nervøs», sa Sessions.

Men det var først i 2018 at ho for alvor vart eit kjent namn. Då leia ho demokratane si utspørring av den konservative dommaren Brett Kavanaug under nominasjonsprosessen til høgsterett.

Kavanaugh vart skulda av fleire kvinner for seksuelle overgrep på festar under studietida, men nekta sjølv for det. Aktivistar tok til gatene, men Kavanaugh fekk embetet. Seinare kom fleire historier fram, som Harris sa beviste at Kavanaugh laug i senatshøyringa og difor burde bli stilt for riksrett.

Lovar å vinne

Biden seier sjølv han vil Kamala Harris som demokratane sin presidentkandidat, men det er ikkje sikkert heile Det demokratiske partiet er einige i det.

Fleire fryktar framleis at ho ikkje har greidd å definere kva som er Harris sin eigne politikk.

Men ho sjølv er klar.

– Eg vil gjere alt i mi makt for å samle partiet og nasjonen. Og for å slå Donald Trump.

Gjer ho det, vert det nok ein historisk milepæl for Harris, og for USA.