Velsmakande gjærbakst

Kveitebrød

• 1,6 kg kveitemjøl
• 150 g smør, romtempert
• 1 ts salt
• 1 ss sukker
• 5 dl vatn
• 5 dl mjølk
• 20 g gjær om ein set deigen kvelden før baking
• 1 pk gjær for baking same dag
• 200 grader i ca 50 minutt

Bland det tørre og smuldr smøret i mjølet, rør gjæra ut i litt av væska som skal vere lunka, og bland alt saman. Elt godt og set deigen til heving under plast.

Del deigen i tre og elt ut runde eller avlange brød. Set dei til heving under plast. Pensl med egg og dryss med valmuefrø før steiking om ein ynskjer det.

Pizza

• 3 dl vatn
• 25 g gjær
• 1 ts salt
• 450 g kveitemjøl
• Rør gjæra ut i vatnet. Ha i mjøl og salt og elt til ei jamn deig. Dekk med klede og la heve i ca ein time.
• Tomatsaus
• ½ boks hermetisk tomat, hakka
• ½ løk
• 2 fedd kvitløk
• ½ dl olivenolje
• ½ boks tomatpuré
• Pepar, salt og oregano

Ha tomat, tomatpuré og løk i ei matmølle. Køyr det godt saman medan ein sper med olivenolje. Smak til med salt, pepar og oregano.

Bak ut to tynne pizzabotnar. Smør på tomatsausen og legg på riven ost. På toppen legg ein det ein likar best som smak, til dømes spekeskinke, pølse, sopp eller skinke og halve små tomat.

Steik på nedste rille i omnen på 250 grader i ca 10 minutt.

Grovbrød

• 2 kg grovbakst mjøl
• 80 g havrekli
• 40 g kruskakli
• 1 ss mørk sirup
• 80 g smør eller 0,8 dl olivenolje
• 2 ss salt
• 1,5 l vatn
• 25 g gjær
• ca 150 g kveitemjøl

Bland saman grovbakst og kli. Smelt smøret saman med sirupen og rør gjæra ut i litt lunka vatn. Elt alt saman til ei god deig og bruk kveitemjølet til å regulere med om deigen er for laus.

Med så lite gjær set ein deiga om kvelden om ein skal bake om morgonen eller om morgonen om ein skal bake om kvelden. Dekk deiga med plast og eit klede før ein set den kjølig.

To timar før utbaking set ein deigen i romtemperatur.

Del deigen i tre, og elt ut runde brød som du set på plate. Dekk med plast og set dei til etterhev i 40 minutt på ein lun stad. Pensl brøda med vatn og snitt dei før ein set dei i omnen og steik dei på 200 grader i ca 50 minutt.

Focaccia

• 30 g gjær
• 3 ½ dl vatn
• 9 dl kveitemjøl
• 2 ts salt
• ½ dl olivenolje

Grovt salt og olivenolje til pensling.

Varm vatn til 37 grader og løys opp gjæra i vatnet. Ha mesteparten av mjølet og saltet i ein bolle og slå væska over. Rør kraftig til deigen slepp bollen. Tilset olivenoljen og elt godt. Ha i litt meir mjøl om deigen er for laus. Deigen skal vere fuktig.

Hev deigen under plast i 1 ½ time til den er dobbel så stor. Legg deigen på mjøla bakebord og del den i to. Form kvar del til eit rundt brød som du klappar ut til ei kake på ca 25 cm i diameter. Legg deigemna i godt smurt langpanne. La heve under olja plast på ein lun plass i 30 minutt.

Fjern plasten og lag små fordjupingar med fingertuppane. Trykk nesten ned i botnen på brødet. Legg på friske urter eller oliven om ein likar det. Etterhev under plast i ca 2 timar. Varm omnen til 250 grader. Strø grovt salt over brøda og stenk over olivenolje. Steik midt i omnen i 20 – 25 minutt. Dusj med vatn nokre gonger dei første 5 minuttane av steikinga. Avkjøl på rist.

Tebriks

• 3 ½ dl vatn
• 50 g smør
• 25 g gjær
• 1 ts sukker
• ½ ts salt
• ca 500 g kveitemjøl
• 50 g smør
• egg til pensling
• valmuefrø

Varm vatn og smør til 35 grader. Løys opp gjæra i væska og ha i sukker, salt mjøl. Arbeid lett saman, deiga skal ikkje bli seig. La deiga heve godt opp. Kjevl ut deiga til ei lengd på 20 x 80 cm. Pensl mjukt smør på 2/3 av leiven. Brett han i tre med den usmurde langsida først inn.Snu skøyten ned mot bordet og del opp lengda i 4 cm breie stykke. Etterhev dei og pensl medd samanpiska egg og dryss med valmuefrø. Steik dei ved 250 grader i 12 minutt til dei er friskt gulbrune.

NU-brød

• 15 dl kveitemjøl
• 10 dl grov kveite
• 5 dl grov rug
• 4 dl havregryn
• 3 dl heil kveite
• 1 dl kli
• 1 dl kim
• 2 dl solsikkefrø eller linfrø
• 1 ss salt
• 1 ss sukker
• 2 l vatn
• 2 ss olje
• 1–2 pk gjær

Legg heilkorn, grov rug, kli, kim og solsikkefrø i bløyt kvelden før bakinga i 12 dl kokande vatn. Løys opp gjær i litt av vatnet. Bland resten av vatnet, dei bløytte korna og frøa, salt, sukker, gjær og grov kveite og havregryn. Havregryna må ikkje leggast i bløyt før ein har dei i deiga, glutennettet i deiga vil då løyse seg opp og ein får ikkje deiga til å henge saman. Ha kveitemjøl i til slutt, og reguler kor fast deigen skal vere med det. Hev godt. Om ein har tid, bruk gjerne minste mengda med gjær. Trill ut til 4 brød, dypp dei i ei skål med lunka vatn og så i havregryn og legg dei i form eller som runde brød på plate. Hev dei i ca 40 minutt. Steik dei i 1 time ved 200°C.

Dette er ei ny oppskrift med ei spesiell historie, laga til Noregs Ungdomslag sitt landsstemne i Førde i 1985 av Kari Støfringsdal. Det skulle vere eit brød som heldt seg godt utan frysing for dei som budde i telt. Naustdal Dampbakeri baka brødet, og det var i sal under stemna.

- Bollar får bein å gå på

Kari Støfringsdal lagar ein allsidig bolledeig.

- Dette er ei grunnoppskrift på søt gjærbakst. Den kan brukast til bollar, kringler og schillingsbollar. Ein kan godt lage fleire sortar når ein først er i gong, seier Støfringsdal.

Det er ikkje noko problem å fryse bollar. For om ein varmar dei litt i steikeomn eller mikerobølgjeomn før ein serverer dei, vert dei nesten som ferske, meiner Støfringsdal.

- Men pass på at ein ein nyttar svak effekt i mikrobølgjeomnen. For nyttar ein for høg effekt, tørkar baksten.

• 6 dl mjølk
• 1 kg kveitemjøl
• 150 gram sukker
• 1 teskei salt
• 2 teskeier kardemomme
• 1 egg
• 50 gram gjær
• 150 gram smør

Støfringsdal meiner at når ein først skal bake og lage noko som er godt, bør ein bruke meierismør.

- Når ein først skal lage noko som er godt, bruker ein det som er best.

Varm mjølka til 37 grader. Pass på at den ikkje er for varm, for då kan gjæren bli drepen. Dryp ein drope på underarmen om du er i tvil. Deretter har ein oppi dei tørre ingrediensane. Ha i sukker, salt, kardemomme og egget. Om ein har god tid, er det ein fordel om ein eltar væska og det tørre og let deigen stå i ti minutt før ein har i gjæren.

Støfringsdal nyttar eltemaskin. Då smuldrar ho gjæren rett i deiga før ho har i smøret til slutt. Det har ho lagt på kjøkkenbenken kvelden i førevegen, slik at den har romtemperatur.

- Det er ein fordel om ein ikkje smeltar smøret, for då blir ikkje deigen for fast.

Bolledeigen må dekkjast med plast og hevast i minst ein time. Om ein har god tid, kan deigen eltast ein eller to gongar etterpå. Deretter kan ein trille ut bollane.

Ein kan nytte både varmluft og vanleg varme når ein steikjer bollane. Støfringsdal synest vanleg varme er best.

- Då får bollen det litt lysare bandet rundt som eg synest høyrer til. På varmluft får du ein jamn brun farge på heile bollen.

Skillingsbollar

Vil du lage skillingsbollar tek du utgangspunkt i oppskrifta for bolledeigen. Det du no må gjere at deigen skal bakast ut til eit rektangel, smørjast med meierismør og strøast med kanel og skukker. Kari bukar brunt sukker fordi det smakar godt og knasar mellom tennene. Lat skillingsbollane etterheve og steik dei på 200 grader