– Det er eit enormt krysspress mellom krav, lovverk og økonomi, sa leiar i Skolelederforbundet, Stig Johannesen til NRK i førre veke.
Johannessen er uroa for det han omtalar som ei varsla «rektor-krise» etter at fleire skular og kommunar ikkje klarer å fylle stillingane.
Bekymringa deler han med kunnskapsminister Tonje Brenna (Ap). Ho kunne fortelje at myndigheitene hadde sett ned eit utval som skal sjå på det sokalla «kvalitetsvurderingssystemet» i skulen.
Målet er å fjerne tidstjuvane som gjer at skuleleiarar må bruke tid på ting som tek fokus vekk frå kvalitetsarbeid i skulen, sa statsråden.
Arbeidet får støtte frå fleire frontar og Utdanningsforbundet fortel om ein uheldig trend knytt til rammevilkåra for skuleleiarar over fleire år.
Problemet har auka dei siste åra, ifølge dei.
– Vi har etter koronapandemien hatt ein auke i leiarmedlem som seier dei opplev at arbeidsbyrda har blitt for stor, seier Tormod Korpås, sentralstyremedlem og leiar for Utdanningsforbundet sitt leiarråd.
Fleire peiker på same årsak til «rektor-krisa»: Arbeidsbyrda har blitt for stor.
Både leiarar og medarbeidarar vil at det skal brukast mindre tid på administrative funksjonar. Det kom fram av Skolelederforbundet si leiarundersøking i 2021. Slik kan det brukast meir tid på å vareta og utvikle tilsette og elevar.
Vil styrke kommuneøkonomien
Korpås i Utdanningsforbundet har klare syn på kva som må til for å betre rektor sin arbeidskvardag:
– Dette handlar eigentleg om rammevilkår. Vi ser diverre at kommuneøkonomien er slik at det spesielt ved små skular er vanskeleg å få tilstrekkeleg støtte og hjelp frå kommuneadministrasjonen til å gjere administrative oppgåver.
Han legg til at hovudoppgåva då blir å få finansiert meir tid til skuleleiing slik at ikkje all tid går til administrative oppgåver.
Utdanningspolitisk talsperson i Senterpartiet, Marit Knutsdatter Strand, meiner at Solberg-regjeringa må ta på seg noko av ansvaret for at ingen vil jobbe som rektorar.
– Då Høgre sat i regjering så var dei meir opptekne av å stramme inn på reglar og gjere arbeidskvardagen tøffare enn å sørge for at ein hadde ressursar til å imøtekome krava som så blei stilt, fortel Strand.
På spørsmål om kva Senterpartiet ville ha gjort annleis, svarar ho som Korpås på at behovet ligg i å styrke kommuneøkonomien.
– Vi hadde jo sørga for at kommuneøkonomien var betre. Det er kanskje det enklaste tiltaket.
– Vi vil redusere omfanget av statleg krav og byråkrati og gi meir handlefridom til dei som faktisk er faglege, autonome og ansvarlege folk på skular kring i heile Noreg, seier Marit Knutsdatter Strand i Senterpartiet.
Foto: Ragne B. Lysaker, SenterpartietEtterlyser plan frå kunnskapsministeren
Kari-Anne Jønnes er stortingsrepresentant for Høgre og sit i Utdannings- og forskingskomiteen saman med Marit Knutsdatter Strand.
Ho viser til at Høgre er einige i at hovudfokuset bør ligge på skuleeigarane, som kommunar.
Men Jønnes påpeiker at det ikkje finnast ei rask løysing på problemet og etterlyser no ein klar plan frå kunnskapsministeren.
– Høgre forventar at Brenna legger fram ein plan for skuleeigarskap og skuleleiing. Kvaliteten på skulen ute i kommunane er mykje viktigare for elevane som går der, enn kor mange skular kommunen har.
Kari-Anne Jønnes (H) forventar ein klar plan frå kunnskapsminister Tonje Brenna (Ap).
Foto: HøyreFor å auke kvaliteten på skulane viser Jønnes til at Høgre har hatt eit auka fokus på etter- og vidareutdanning for rektorar.
Strand i Senterpartiet har eit klart svar til Jønnes og partiet som sat i regjering frå 2013 til 2021.
– Høgre møter seg sjølv i døra med å etterlyse tiltak.
Men trass usemjer er dei samde om at tidstjuvane må vekk og rektor må få kapasitet til å gjere oppgåvene sine.
Tormod Korpås i Utdanningsforbundet forklarar det slik:
– Det er veldig mange lovpålagde og nødvendige oppgåver som må gjerast for å drive ein skule forsvarleg og godt. Men det er ikkje slik at alle desse oppgåvene bør gjerast lokalt på skulen.
